چەوا ڕاهێنانێن وەرزشی ساخلەمیا دەروونی بهێزدکەت؟

د جیهانەکێدا کو فشارێن دەروونی و دوودلی و خەموکی زێدەتر بەربەلاڤدبن، هولێن لەشجوانیێ پتر ژ مفایێ جەستەیی پێشکێش دکەن، بەلکو ئامرازەکێ بهێزە بۆ ساخلەمیا دەروونی. زانست بەردەوام دیاردکەت کو وەرزش کاریگەرترین رێکە بۆ باشترکرنا گێولی، کێمکرنا دوودلی و بەرهەنگاری نەخۆشیێن دەروونی دبیت. ددەمێ راهێنانێن لەشجوانیی دا هەر دلوپەکا خوهێ یا ژ جەستەیی تە بکەڤیت هاریکارە بۆ مێشکەکێ تەندروستتر.

زانست ل پشت راهێنان و ساخلەمیا دەروونی:-

1- وەرزش ماددەیێن کیمیایی یێن هەست خۆشیێ دەرددەن

د دەمێ ورزشکرنێدا مێشك ئندورفینی دەرددەت، دەمارەگەینەرەکێ ناسیارە ب ئازارشکێنێ سروشتی و بەرزکرنا گێولی(Boecker et al., 2008). سەرەڕای هندێ، وەرزش دوپامین، سیروتونین و نورئپنفرینی بهێزدکەت، کو هاریکارن بۆ ڕێکخستنا گێول و سەرنجدانێ(Meeusen & De Meirleir, 1995). ئەڤە وەدکەت کو خەلك پشتی وەرزشێ هەست ب خۆشیێ بکەن. 

2-کێمکرنا فشارین دەروونی

چالاکیێن جەستەیی کورتیزولی کێمدکەت، کو هۆرمۆنێ سەرەکی یێ فشارێن دەروونی یە(Hackney, 2006). ڤەکولین دیاردکەن کو ئەوێن سەرەدانا هولێن وەرزشی دکەن ئاستێ فشارێن وان یێ دەروونی کێمترە و خۆڕاگریا وان بەرامبەر خەموکیێ پترە(Anderson & Shivakumar, 2013). 

3- بەرهەنگاری خەموکیێ دبیت

ڤەکولین ئاماژێ ب هندێ دکەن کو وەرزش وەك دەرمانێ دژی خەموکیێ یە(Schuch et al., 2016). شیکرنەیەكێ ژ JAMA Psychiatry دەرئێخست کو ڕاهێنانێن بەرگریێ ب شێوەیەکێ بەرچاڤ خەموکیێ کێم دکەت(Gordon et al., 2018). هولێن وەرزشی پێکهاتە، دەستکەوت و کارلێکرنێن کومەلایەتی دابین دکەت، کو هەمی بەرهەنگاری هەستێ بتنێبوون و بێهیڤیبوونێ دبن. 

4- خەو و باوەری ب خۆبوونێ باشتردکەت

کێم خەویێ پەیوەندی ب ئاریشێن دەروونی ڤە هەیە، بەلێ وەرزش هاریکارە بۆ رێکخستنا شێوازێن خەوێ(Kredlow et al., 2015). سەرەڕای هندێ، دیتنا پێشکەفتنا جەستەی ل هولێن وەرزشیدا چ بۆ بهێزکرنا ماسولکەیان بیت یان بۆ کێمکرنا چەوری بیت، باوەری ب خۆبوون و وێنەیێ جەستەی دیارتردکەت(Campbell & Hausenblas, 2009).

دێ چەوا پترین مفای ژ ڕاهێنانێن جەستەیی بینی ژبۆ دەروونەکێ ساخلەمتر؟

• بەردەوامی کلیلە، ئارمانجێ بدانە کو ب کێماتی 150 خۆلەکان وەرزشێ بکەی دهەر حەفتیەکێدا.(WHO guidelines)
• خۆشیێ ببینە ژ وان ڕاهێنانێن تو دکەی، وان ڕاهێنانان هەلبژێرە یێن تو خوشیێ ژێ دبینی نەکو زوڕیێ ل خۆ بکەی. 
• پێکولا بکە دگەل گڕۆپەکی ڕاهێنانان بکەی، داکو بەردەوام هەست ب هەبوونا پشتەڤانیێ بکەی.

دەرئەنجام

چوونا هولێن لەشجوانیێ و کرنا ڕاهێنانێن جەستەیی نە بتنێ ساخلەمیا جەستەیی پەیدادکەت بەلکو دبیتە پڕەك دناڤبەرا ساخلەمیا دەروونی و جەستەیی دا. ئەڤجا یا گرنگە بزانی هەر دەمێ هەست ب هەبوونا ئاریشێن دەروونی یان دەروونەکێ لاواز بکەی، سەرنجێ بدە ڕاهێنانێن جەستەیی. کا چەوا جەستەیێ مڕوڤی هێزێ دبینیت ددەمێ وەرزشکرنێدا، مێشك ژی هوسا زەلالیێ دبینیت.

نڤیسەر: هێما کامیران

ژێدەر:

• Anderson, E., & Shivakumar, G. (2013). Effects of exercise on stress management. Journal of Clinical Psychology.  
• - Boecker, H., et al. (2008). The runner’s high: Opioidergic mechanisms. Cerebral Cortex.  
• - Campbell, A., & Hausenblas, H. (2009). Effects of exercise on body image. Journal of Health Psychology.  
• - Cotman, C. W., et al. (2007). Exercise enhances BDNF and cognition. Trends in Neurosciences.  
• - Erickson, K. I., et al. (2011). Exercise and Alzheimer’s prevention. PNAS.  
• - Gordon, B. R., et al. (2018). Resistance training for depression. JAMA Psychiatry.  
• - Hackney, A. C. (2006). Stress and exercise. Sports Medicine.  
• - Kredlow, M. A., et al. (2015). Exercise and sleep improvement. Journal of Clinical Sleep Medicine.  
• - Meeusen, R., & De Meirleir, K. (1995). Exercise and brain neurotransmitters. Sports Medicine.  
• - Schuch, F. B., et al. (2016). Exercise vs. antidepressants. Journal of Psychiatric Research.