پەرتووك گرێدای دەوونناسیێ یە باس ل شێواز و سەرەدەریا مرۆڤان دكەت ئەو ڕەوشێن ژیانێ دا ڕویدەن
ئەلبێرت ئەلیس بیردۆزا خۆ سەر سێ خالا دیار دكەت دەربارەی میكانزمێن چارەسەریا ئەقلانی و ھەلچوونێ و ڕەفتاری :
دەمێ مرۆڤ ھندەك ئارمانجا بخۆ دەستنیشان دكەت توشی ھندەك ئاستەنگان دبیت
ئـــاســـتەنـــگ:بۆ نموونە تە حەزا ھندێ ھەیە كۆ تو وانەیەكێ نمرەیەكا باش بدەستڤە بینی یان كارەكی دا سەركەڤتنی بینی ،لێ ئەڤ حەزە جھناھێت و نەسەركەڤتنێ دبینی.
ھـــزر یـــان بـــیروبـــاوەر ،تایبەت ین نە بەر ئاقل:بۆ نموونە ئەگەر تۆ توشی ڕەفزەكێ بووی ژ لایێ كەسەكی ڤە،ل وی دەمێ دێ ھزرێن نە ڕێك و پێك ھێن مێشكێ تەدا دێ بێژیت تە تۆ كەسەكێ بێ بھای تو كەسەكێ فاشلی چونكی من نەسەركەڤتن ئینا.
ئـــەنجام:ژ ھزرێن نە بەرئاقل پەیدا دبن ین نەرینی و ئەرینی ین ھەست و سوزێ و ڕەفتارێ بۆ نموونە قەلەقەكا دژوار و خەمۆكی و ڕەفتارێن ھەرفێنەر وەك دەست بەردان ژ خاندنێ و چالاكێن خۆ و ئارمانجێن خۆ.
ئەڤ بێردۆزە بۆمە دیاردكەت نەھەر گاڤەكا تۆ نەسەركەڤتی تۆ كەسەكێ فاشلی بەلكۆ بیت ژێدەرێ ڕەفتارەكا تە یا ھەرفینەر بیت و نابیت ئەم چ حوكمێن گشتگیر ل سەر خۆ و لسەر كەسێن دی بدەین و ڕەفتارین وان كەساتیا وان ھەلسەنگین چونكی ئەم مرۆڤین مە ھەمیان دەلیڤا خەلەت بوونێ ھەیە سەراری ھندێ مە شیانێن ھەین ئەم ھەست و ھزر و ڕەفتارین خۆ بگھورین بەرەڤ باشتر لێبكەین داكو كێمتر گڤاشتنان ژیانێ دا كاریگەر بین.
نە ســـەركـــەفتن د پـــەیوەندیـــیا حـــەژێكـــرنێ دا ئـــازادیـــیەكە دەلـــیڤێ ددەتە تـــە كـــەسەكـــا دی ھـــەلبژێری.
ژ دەستدانا كـــاری دەلـــیڤەیـــەكێ د دەتە تـــە ل كـــارەكێ دی بـــگەرێ یان شـــیانێن خۆ پتر پـــێشبێخێ ژ بۆ ڤـــەدیـــتنا كـــارەكێ بـــاشتر.
ئەڤ پەرتووكە گەلەك ڕاھێنان و میكانزمێن باش ین سەرەدەریكرنێ تێدا ھەین ئەگەر بخۆینی دێ مفاێ ژێ وەرگری.
ئەرێ مرۆڤ دشێت تا چ ڕادە دشێت بەرانبەر ھەستێن خۆ زاڵ بیت؟
ئەم چەوا دشێن خۆ قبول بكەین و ین بەرانبەری خۆ؟
بەرسڤا ڤان پرسێن گرنگ ناڤ پەرتووكێ دا ھەی تو بخۆینی دێ پتر مفا ژێ بینی.
ئامادەكرن:ھەلز سمیر
ژێدەر:
پــــــەرتـــووك:دەروونێ خۆ كەیفخۆش بكە و كێمتر ب گڤاشتنێن ژیانێ كاریگەر ببە.. نڤیسین:ئەلبێرت ئەلێس