سالانە ل ڤێ رۆژێ 8 ئادارێ کۆ ب ڕۆژا جیهانێ یا ژنان ناسیارە، ئەڤ ڕۆژە دبیتە ڕۆژەکا تایبەت ب هەر ئافرەتەکێ ڤە.
ل سالا 1857، د ڕۆژەکا وەکی ئەڤرۆ ل باژێرێ نیویورک ل ئەمریکا کۆمەکا کرێکارێن ئافرەت ل کارگەهەکا پەڕۆکی و دوورینا جل و بەرگان خۆپێشاندانەک ئەنجامدا. ب ئارمانجا وەرگرتنا بەشەک ژ مافێن خۆ و زێدەکرنا داهاتی و کێمکرنا دەمێن کارکرنێ. بەلێ ب هێزەکا زۆر بەرامبەر ئافرەتان ڕاوەستییان و سڤکاتی پێکرن و ڕابوون ب سووتنا ئەوێ کارگەهێ و ب سەدان ئافرەتان گیانێ خۆ ژ دەست دا، و هەمان دۆخ و هەمان روویدان ل ڕۆژا 8ێ ئادارا سالا 1908 دووبارە بوو. ئارمانجا خۆپێشاندانێن ئەوان کێمکرنا دەمژمێرێن کاری و مافێ ڕادەربرینێ و بەژداریکرنێ د هەلبژارتنان دا بوو. دناڤبەرا سالێن 1913 و 1914 ئافرەتێن روسیا ل سەر شەقامان دژی جەنگێ جێهانیێ ئێکێ ڕاوەستیان، و ل سالا دیڤدا ئافرەتێن ئەوروپا ژی ل 8ێ ئادارێ ژبۆ پشتەڤانییا ئافرەتێن روسیا هەمان کار ئەنجامدا. ئەڤە هەمی ژ پێخەمەت وێ یەکێ کو ڕۆژەک ژبۆ ئافرەتان بهێتە دیارکرن کۆ ل وێ ڕۆژێ دا بشێن داخوازا مافێن خۆ بکەن. بۆ ئێکەم جار ئافرەتەکا ئەڵمانی ب ناڤێ ( کلارا زیتکین) بیروکەیا رۆژا جیهانییا ئافرەتان پێشکێشکر.
ئەڤجا نەتەوەیێن ئێکگرتی ل رێکەفتی 8ێ ئادارا 1975 ب فەرمی وەک ڕۆژا جیهانی یا ژنان سەلماند. و هەر ژ وێ رۆژێ تا نوکە ب رۆژەکا دیروکی دهێتە دانان ژبۆ ئافرەتێن هەمی تەخ و چینان. ئەگەر ئەم تەماشە بکەین دێ بینین هەردەم ئافرەتێ ب چاڤەکێ کێم دبینن و هزردکەن بێ دەستهەلات و شیانن بەلێ زۆرینەییا ئافرەتان ئەڤ چەندە یا سەلماندی کو ئەوان روحەکا ب هێز و بێ وێنە یا هەی ب زمانێ خۆ و ب کریار و کارێن خۆ دا کو ژبۆ هەمی گەلێن جیهانێ و جڤاکی دیاربکەن ئەڤە هەبوونا مەیە. رێگریکرن ل هەمبەر ئافرەتێ بتنێ راوەستاندنەکا بێ مفاییە چونکی مەزنییا وێ تێرا ئەڤێ راوەستیانێ ناکەت، هەروەکی جەنگەکێ بهێز ئەوێ چەندین قوربانیان دەت هەتا کۆ بگەهێتە ئاستێ بەرز و بلندیێ و سەرکەفتنێ ب دەستڤەبینیت ئەو رادبیت دناڤ ئەڤان سنوران هەمییان دا دەربازدبیت و ئەو سنورێن ژبۆ دهێنە دانان ژهەر لایەنەکی ڤە دشکێنیت و بەردەوام دبیت ب تایبەتی ژی ئافرەتا کوردان ئەوا کو جودا ژ ئافرەتێن نەتەوەیێن دیتر یێن جیهانێ ل دەمێ ئەم باس ل ئافرەتێ دکەین هەر زوی ئافرەتێن کوردان دهێنە بیرا مە ئەوێن کو گەلەک جهـ گرتین ل دەمێ ئەو دناڤ دا بن وەک ( دایک،باب،کابانی…) و ب تایبەتی ژی رۆلەکێ گرنگ هەبوویە دناڤ شورەشێن گەلێ کوردستانێ دا ب تایبەت شورەشا گولانێ و هەردەم خزمەتکارا گەل و وەلاتێ خۆ بوویە و خزمەتا هزارەهان پێشمەرگەیان ل سەنگەران کرییە وەک ( لەیلا قاسم) ئەو ئافرەتا نە بتنێ ل رۆژهەلاتا ناڤین بەلکی ژبۆ هەمی جیهانێ بوییە رەمزا سەرکەفتنێ، هەروەسا ژنێن هەر چوار پارچەیێن کوردستانێ دناڤا ئالیێن سیاسی ژی دا جهێن خۆ هەبووینە وەک ( حەبسەخانا نەقیب، دایێ تەبریز و لیزا خان …) کو دگەل ئەفسەرێن خۆ ژبۆ ئازادیێ شەڕ دکرن. و دئەڤێ تێکوشانێ دا ( دایا رەزباد، مەستورا ئەردالان، خەجا باوە، لەیلا قاسم…) و ب دەهان شێرەژنێن کورد شەهیدبوون و روحا خۆ گوری ئاخ و مللەتێ خۆ کر. ژبەرهندێ هەروەکی گوتنەک هەییە لسەر زاردەڤێ کوردان دەربارەی ژنان دبێژن: “ ژن شمشیران د داننە بەر هەناسا خۆ”.
ئافرەت ئەو گۆلە یا کو بێ ئاڤدان و چاڤدانێ ئەو بخۆ بۆ خۆ دبیتە ئاڤەک کۆ پێ شین ببیت و گەش ببیت و دبیتە رێنیشاندەرەک ژبۆ خۆ و ئەڤە هێزا وێیە بەرامبەر هەر کەسەکێ دیتر یێ کۆ پێتڤی گرنگیپێدانێ دبیت. لێنێرینەکێ ژبۆ ئافرەتان بکە دا کو ببینی و بزانی دەستهەلاتا ئەوان یا ئەڤرو گەهشتییە کیڤە!
و ئەڤە نە ئەو دەستهەلاتەییە یا کو ب ساناهی ژبۆ هاتییە پێشکێشکرن، بەلکی ئەڤە ئەو دەستهەلاتەییە یا کو ئەوێ ب وەستیانا خۆ بۆ خۆ دروستکری. و ئەو ئافرەتا هەردەم ب هیڤی بەرامبەر بێ هیڤیبوونێ و هیڤییان ژبۆ بەرامبەر دبەخشیت و گەشەیێ ددەتە سەرکەفتنێن خۆ و خەونێن خۆ دئینتە هەبوونێ دا. ژیانا بێی ئافرەت چ رامان و هەبوونا خۆ نینە هەر وەکی بیابانەکێ یە یا کو چ کەس نەشێن لێ بژین.
نڤێسین : شەڤین صباح