دوو جورێن خەوێ یێن هەین: لڤینا بلەز یا چاڤان (REM) و لڤینا نەیا بلەز یان ژی دبێژنێ پێلێن هێدی یێن خەوێ (NREM). پێلێن هێدی یێن خەوێ دبنە چوار قوناغ ژی.
دەمێ کەسەک دەستپێدکەت و دنڤیت دچیتە دقوناغا ئێکێدا، دئەڤێ قوناغێدا هێلکاریێ کارەبا مێشکی ڤولتیەکا کێم نیشان ددەت. د ماوێ هەر چوار قوناغاندا هندەک چالاکیێن پەیکەرە ماسولکەیان هەنە بەلێ هیچ لڤینا چاڤان نینە. زورترین خاڤبوونا پێلێن مێشکی د قوناغا چوارێدا دهێتە دیتن کو ب خەوا کویر ناسیارە، کو ئەڤەژی چالاکیین مێشکی یێن هاودەمێن گرنگ نیشان ددەت.
دماوێ خەوا (REM)دا، مێشك زور یێ چالاکە وەکی چاوا یێ هشیاربی یان دخەوەکا سڤكدابی. راستە مێشک یێ چالاکە لێ تو هێشتا یێ/یا نڤستی. دبەری نوکەدا هوسا دهاتە زانین کو خەون دهێنە دیتن دماوێ REMدا بەلێ ڤەکولینێن زانستی دیارکریە کو خەون دهەردووک جوراندا دهێنە دیتن، REM و NREM.خەونێن دهێنە دیتن د REMدا درێژترن وپتر دیارن و پتر هەستیارن ژ خەونێن دهێنە دیتن د NREMدا.
دابەشبوونا قۆناغێن خەوێ
د شەڤەکا ئاسایی یا خەوێدا، کەسەکێ پێگەهشتی ئێکەم جار دچیتە دناڤ NREMدا، قۆناغا 1 و 2 دەربازدکەت و 70-100 خولەکان بسەر قۆناغێن 3 و 4 دا دبەت. پاشی خەو سڤکدبیت و ماوێ REM دیڤدا دهێت. ئەڤ زڤروکە د ماوێ نێزیکی 90 خولەکان دا دووبارە دبیتەڤە.
ب ئەڤی شێوەی، 4-6 ماوەیێن REM د شەڤەکێدا روویددەن.
ئانکو ب کورتی قۆناغێن زڤروکا خەوێ ئەڤەنە:
1.قۆناغا ئێکێ یا (NREM)
- خەوا سڤک.
- چالاکیا ماسولکان هێدی دبیت و لەش ئارام دبیت.
2.قۆناغا دووێ یا (NREM)
- خەوا سڤک بەلێ جێگیرتر.
- لێدانا دلی و پلەیا گەرمیا لەشی کێمدبن.
- نێزیکی ٪50 ژ زڤروکا خەوێ پێکدئینیت.
3.قۆناغا 3 و 4 یا (NREM)
- خەوا کویر.
- پێلێن مێشکی هێدی دبن و لەش گرنگیێ دئێخیتە سەر چاککبوونا خانەیان و بهێزکرنا بەرگریا لەشی.
- ئەڤە باشترین قۆناغا خەو.
4. نڤستنا REM
- مێشک زۆر چالاک دبیت و زۆربەیا خەونان ڕوویددەن.
- ئەڤ قۆناغە بۆ بهێزکرنا بیرەوەری، فێربوون و چارەسەرکرنا سۆزان گرنگە.
کەنگی بنڤی و کەنگی رابی؟
خەو بۆ ماوێ 4-6 زڤروکان د شەڤەکێدا (6-9 دەمژمێر) باشترین هەلبژارتنە.باشترین دەم کو ژ خەو رابی دوماهیا زڤروکا خەوێ یە، چونکی تو یێ د قۆناغا خەوا سڤکدای. ئەڤە ژخەو رابوونێ بساناهیتر دکەت و ڕێگریێ ل سستی و خاڤبوونێ دکەت.
- ئەگەر یا پێدڤی بیت ل دەمژمێر 7:00 ی سپێدێ ژ خەو رابی، ئارمانجا تە ئەوە ل دەمژمێر 10:00 یان 11:30ێ شەڤێ بنڤی.
تێگەهشتنا ڤان زڤروکان یا گرنگە داکو بزانی لەشێ تە کیژ دەمی دڤێت بنڤیت و یا باشە لکیژ دەمی رابی. زۆر ئەپلیکەیشن و ئامیرە هەنە بۆ زانینا دەمێن زڤروکێن خەوێ بەلێ گوهدان ل تەزوویێن سروشتی یێن لەشێ تە کلیلا باشترکرنا چەوانیا خەوا تەیە!
نڤیسەر: هێما کامیران
ژێدەر: Ganong’s review of medical physiology