د ئەڤێ گوتارێدا دێ بەحسێ کێمیا ئوکسجینێ د شانەیێن لەشیدا کەم، ئەگەر چنە و چارەسەری چیە.
کێمیا ئوکسجینێ ب زمانێ ئنگلیزی دبێژنێ (Hypoxia) ئانکو ڕێژا ئوکسجینێ د شانەیێن لەشیدا یا کێمە یان ئوکسجینا پیدڤی ناگەهیتە شانەیان. نەخوشیێن کوئەندامێ هەناسێ و هەروەسا کوئەندامێ زڤروك مەترسیا توشبوونێ ب کێم ئوکسجینیێ زێدەدکەن، و هەروەسا یا فەرە بهێتە گوتن کو هەر تشتەکێ ببیتە ئەگەرێ کێمبوونا ئوکسجینێ یان هەر تشتەکێ ببیتە رێگر د چوونا ئوکسجینێ دا بۆ شانەیان مەترسیا نەخوشیا کێم ئوکسجینیێ زێدەدکەت، وەکی ئینفلێوەنزا و کورونا و گەلەک نەخوشیێن دی.
ئەڤ نەخوشیە یا ب مەترسیە چونکی خانەیێن لەشی پێدڤی ب ئوکسجینێنە داکو بشێن وزێ دابین بکەن لێ ئەگەر بو ماوەیەکێ درێژ ئوکسجین نەبیت ئەندامێن لەشی دێ ژ کارکەڤن، ب تایبەتی ژ کارکەفتنا دلی و دەماغی یا ب مەترسیە و دبیتە ئەگەرێ مرنێ.
نیشان و ئەگەر چنە؟
نیشانێن وێ دجودانە ب جوداهیا توندیا وێ و کیژ بەشێ لەشی توشبوویە، لێ یا خویایە ب کێمیا ئوکسجینێ هەناسەکرن دێ یا بزە‌‌حمەت بیت. هندەک ژ نیشانان ئەڤەنە:
- نە ئارامی
- سەرئێشان
- شەپرزەبوون
- نیگەرانی یان تەمبەلی
- بلەزبوونا لێدانێن دلی
- بلەزبوونا هەناسەکرنی
- بێهنتەنگبوون
لێ ئەگەر یا توند بیت هندەک نیشانێن دی هەنە وەکی، هێدیبوونا لێدانێن دلی، شینبوونا پیستی.
هندەک ژ ئەگەران:
- کێم خوینی
- تەنگەنەفەسی
- هەودانا بوریێن هەوای
- نەخۆشیێن سیها یێن درێژخایەن
- نەخوشیێن دلی یێن زکماکی
- هەلاوسان (Emphysema)
- هەودانا سیهان
- هەناسە راوەستیان ل دەمێ خەوێ
داکو لەشێ تە ئوکسجینا پێدڤی وەرگریت پێدڤی ب پێنج تشتانە ئەوژی ئەڤەنە:
- ئوکسجینا پێدڤی دناڤ وی هەوایێ تو هەلدکێشی
- سیهێن ساخلەم داکو ئوکسجینێ بگەهینیتە سیکلدانوچکان
- دلەکێ ساخلەم داکو وێ ئوکسجینێ ب رێکا خوینێ ب گەهینیتە شانەیان
- هەبوونا ڕێژەیەکا پێدڤی ژ خانێن سورێن خوینێ
- خانەیێن وان شانەیان شیانا بکارئینانا ئوکسجینێ هەبیت
چارەسەری:
چارەسەری یا ب ئەگەرێ نەخوشیێ ڤە گرێدایە، ئانکو دبیت ئەگەرەکێ دەمکی بیت یان ژی یێ درێژخایەن بیت، بۆ نموونە ل دەمێ ئەگەر دل بیت چارەسەری جودایە ژ سیهان.
خۆ پاراستن:
ئاگەهداربە ژ ئەو ژینگەها تو تێدا دژی و ئەو هەوایێ تو هەلدکێشی، هەروەسا ئاگەهداربە دەمێ تو گەشتەکێ بۆ جهەکێ بلند دکەی چونکی یا ب مەترسیە ب تایبەتی ئەگەر تە ئێک ژ وان نەخوشیان هەبیت ئەوێن مە بەری نوکە گوتین. بەردەوام سەرەدانا نوژداری بکە.هەروەسا ئەگەر تو ژ جگارکێشان بی یا لسەر تە پێدڤیە جگارەکێشانێ براوەستینی.
نڤیسەر: هێما کامیران
ژێدەر: Cleveland Clinic