ڤەخوارنێن هێزی بوویە هەلبژارتنەکا بەربەلاڤ بۆ ئەو کەسێن کو بدویڤ زێدەکرنا هێزەکا بلەزدا دگەریێن بۆ ڕووبەڕووبوونا ڕۆژێن درێژ یان چالاکیێن بزەحمەت. ئەڤ ڤەخوارنە وەك چارەسەریەك بۆ ماندیبوونێ دهێتە بازاڕی، گەرەنتیا زێدەکرنا تیشکو و کاراییێ ددەن. بەلێ راستی یا دوویرە ژ ڕیکلامێن بریسقەدار. مەترسیێن مەزن لسەر تەندروستیێ دروست دکەت.
چ وەکریە ڤەخوارنێن هێزی د زیانبەخش بن؟
ڤەخوارنێن هێزی ب شێوەیەکێ گشتی ڕێژەیەکا بەرزا کافاین و شەکر و هاندەرێن دیتر وەك تاورین و گوارانا تێدایە. د دەمەکیدا ئەڤ پێکهاتە ڕەنگە وزەیەکا دەمکی دابین بکەن، بەلێ زێدەڕۆیی د ڤەخوارنێ دا دبیتە هوکارێ گڕژبوونا جەستەی و کاریگەریا لاوەکی یا مەترسیدار دروست دکەت.
کاریگەریێن لاوەکی یێن کورتخایەن:
ئێك ژ مەترسیێن ئێکسەر یێن ڤەخوارنێن هێزی، هشیارکرنەکا زێدە یا کۆئەندامێ دەمارە. ئەڤەژی دشێت ببیتە هوکارێ:
- لێدانا بلەز یا دلی.
- بەرزبوونا پەستانا خوینێ.
- نەئارامی، خەموکی، یان لەرزین.
- کێشەیێن هەرسێ، وەك زکچوون یان تێکچوونا گەدەی.
ئەڤ کاریگەریە وەل تە دکەن هەست ب نەخۆشیێ بکەی و کارکرنا تە یا ئاسایی تێکبدەن، ب تایبەت ئەگەر تە هەستیاری هەبیت بو کافاینی.
مەترسییێن تەندروستی یێن درێژخایەن:
زۆر ڤەخوارنا ڤەخوارنێن هێزی دبیتە هوکارێ کێشەیێن تەندروستی یێن توندتر، ژوان:
- کێشەیێن دلی: ڕێژەیا زۆرا کافاینی ڕەنگە ببیتە هوکارێ نەڕێکیا لێدانێن دلی و د ڕەوشێن تونددا جەڵتەیا دڵی، هەتا ل دەڤ کەسێن گەنجداژی.
- ئالوودەبوون: ب بورینا دەمی، جەستەیێ تە ڕەنگە راهاتیێ کافاینی بیت، و هوسا کارێن تە بێ کافاین بزەحمەت دبن.
- کێشەیێن تەندروستیا دەروونی: ڤەخوارنێن هێزی دبیتە هوکارێ خراپترکرنا خەموکی و کێمخەوی و گۆهوڕینا بارێ دەروونی. هەروەسا دشێن شێوازێ خەوێ تێکبدەن و دبیتە هوکارێ ماندیبوونەکا درێژخایەن.
- قەڵەوی و نەخۆشیا شەکرێ: ڕێژەیا بەرزا شەکرێ د زۆر ژ ڤەخوارنێن هێزیدا ئەگەرێ زێدەبوونا کێشێ و نەخۆشیا شەکرێ ژ جۆرێ دووێ زێدە دکەت.
ب تایبەتی مەترسیدارە بۆ هندەك گروپان:
بۆ جوان و ژنێن دووگیان و ئەو کەسێن کو پێشتر ڕەوشێن تەندروستیێ وەك بلندبوونا فشارا خوینێ یان نەخۆشیێن دلی هەبوون، مەترسی بۆ وان زێدەترن. ئەڤ گروپە پێدڤیە ب تەمامی خۆ ژ ڤەخوارنێن هێزی دوویر بکەن.
دەرئەنجام:
د دەمەکیدا ڕەنگە ڤەخوارنێن هێزی وەك چارەسەریەکا بلەز دەربکەڤن، بەلێ کاریگەریێن لاوەکیێن مەترسیدار زۆر زێدەترن ژ مفایێن وێ یێن دەمکی. زۆر گرنگە د کاریگەریێن وێ لسەر جەستەیێ خۆ تێبگەهی و هەلبژارتنەکا تەندروستتر بکەی بۆ هێزا بەردەوام. ئاگەهداربە، و دوو جار هزربکە بەری ڤەخوارنێن هێزی هەلبژێری. ڤەخوارنێن هێزی دوو چەنگان بتەڤە دئینیت بەلێ هەردوو پێ یێن تە دشکێنیت.
نڤیسەر: هێما کامیران
ژێدەر:
- Mayo Clinic - Link: www.mayoclinic.org
- Harvard T.H. Chan School of Public Health - Link: www.hsph.harvard.edu
- National Center for Complementary and Integrative Health (NCCIH) - Link: www.nccih.nih.gov
- American Heart Association (AHA) - Link: www.heart.org
- World Health Organization (WHO) - Link: www.who.int