گەلەک جاران دەمێ بەحس ژ پێشکەفتنێن جیهانێ دکەین چێدبیت ئێکەم تشت بهێتە سەر هزرامە وەڵاتێن ئەوروپایە بەلێ ئایە ئەو پێشکەفتنێن د وەڵاتێ ئەوروپادا هەی دبنەرەت دا ئەوروپا هوکار بویە بوئەوێ چەندێ یان ئەگەرەکێ دی ل پشت پێشکەفتنا ئەوروپایێ دابویە؟ دێ ل ڤێ گوتارێ بەحسی هندێ کەین.
ئەوروپا ب تایبەتی ل پشتی جەنگێ دووێ یێ جیهانێ گەلەک زیانێن مەزن ڤێکەفتن ژلایێ ئابوری پێشەسازی کشتوکالی وێرانبونا ئاڤاهیا بشێوەیەکێ گشتی وێران بو ئەڤێ ژی وەکر کو وەڵاتێ ئەمریکا بو دووبارە ڤەگەراندنا ژیانێ ل ئوروپایێ. ئەوبو کو جورج مارشاڵ وی دەمی وەزیرێ دەرڤە یێ ئەمریکایێ بو و خودانێ ئەڤێ پلانێ بو ل بەردەم زانینگەها هارڤارد ل سالا 1947 پلانا پروژەی ئاشکراکر کو پروژەیێ مارشاڵ پروژەکێ ئابوری یێ ئەمریکی بو ل سالا 1948 ژلایێ هاری ترومان سەروکێ وی دەمی یێ ئەمریکایێ ئیمزاهاتەکرن ل سەر وی پروژەی بو ماوێ چار سالان بەردەوام بو رێژا وان وەڵاتێن ئەوروپی یێن سودمەند ل ڤی پروژەی بوین 16وەڵات بون ئەمرکایێ برێژا16 ملیار دولار تەرخان کرن بو وەڵاتێن زیان ڤێکەفتی بەلێ هندەک وەڵات سودمەند نەبون ژ ئەڤێ پروژەیێ ژبەر کو میحوەربون دگەل موسکو وئێکەتیا سوڤیەت ژوان ژی پوڵەندا وئیتالیا وچیک سلوڤاکیا کو هاری کاریێن ئەمریکاهاتنە بلوک کرن ل وان وەڵاتان و ئارمانجا ئەمریکایێ ژڤی پروژەی بو ئەوروپا ئەوبو کو وان لایەنێن نەرێنی ئەوێن ل سەر ئەوروپا درست بوین پشتی جەنگی کێم بکەت یان نەهێلیت ژوان ژی هەژاری و خرابیا باردوخێ ئابوری وێرانکاریێت جەنگی لدیف خوهێلاین کوئابورێ ئەوروپا زیندی کرەڤە وهەفکاریا ئەوروپا کر د بنیاتداناوێ دا ئەلمانیا روژئاڤا ژوان وەڵاتان بو کو پشکا شێری بەرکەفت ژ هەفکاریێن ئەمریکا ژبەر کو زێدەتر ژهەر وەڵاتەکی زیان گەهشتبونێ و ڤەگەراندنا سیستەمێ دراڤ وبودجە و دارایی بو وەڵاتێن ئەوروپا وهاندانا بازرگانیێ دناڤبەرا وەڵاتێن ئەوروپی و بازرگانیا وەڵاتێن ئەورپی دگەل وەڵاتێن جیهانێ و هەروەسا ئێک ژ ئارمانجێن دی یێن پروژێ مارشاڵ ئەوبو دابینکرنا دەرفەتا مەشق وراهێنانێ بو ئەوروپا کو زێدەتر ژ (6)هزار ئەوروپی چوینە ئەمریکا بو هندێ بەرهەمی ب شێوەیەکێ باش وکوالێتیەکا زێدەتر بەرهەم بینن بەلێ ئەو بەشێ هەرە گرنگ و ڤەشارتی ونەدیار ژ ئارمانجێت ئەمریکایێ ل ئەوروپایێ سنوردارکرنا بەڵاڤبونا سیستەمێ کومونیزم بو وهەروەسا ئەمریکایێ دڤیا ئابورێ ئەوروپا ب ئابورێ ئەمریکایێ ڤە گرێبدەت د ئەنجامدا ئەڤی پروژەی نەک سەرکەفتن ئینا بەلکی پروژەیەکێ بێ وێنەبو و بو هوکارێ ئەوێ چەندێ کو ئەوروپا گەشەبکەت کو دماووێ دووسالان ژ ئەڤی پروژەی پێشکەفتنێن باش بدەست خوڤە ئینان ئەوروپا وحەتا نوکەژی بەردەوامە دگەشەکرنێدا ونهێنی یال پشت پێشکەفتنێن ئەورپایێ ئەمریکابو. ئەف سەرکەفتنە بونە ئەگەرێ وێ چەندێ کو خەلاتێ (نوبل)بهێتە پێشکەش کرن بو جورج مارشاڵ و گەلەک جاران کەسانێن سیاسی پێشنیارا وێ چەندێ دکەن بو ئەمریکایێ کا وەکی چەوا ئەف پروژەیە بوئەوروپا کر بو هندەک وەڵاتێن دی ژی بکەت وەکی سوریا وعێراق بەلێ ئەمریکا رەت دکەت ژبەر کو ب دیتناوێ ئەگەر بو وان وەڵاتان بکەت دێ ل ژێر ب ژێر پەیوەندیا درست کەت دگەل ئیران روسیا وچین کو ئەمریکا ب دژمنێت خو ددانیت
هیڤییە تە مفا ژ خاندنا ڤێ گوتارێ دیت بیت، سوپاس.
نڤیسەر: سعاد سعید