ناسناما نەتەوەیی کوردی رهـ و ریشالێت خو هەنە د ناڤ مێژوو، کەلتور و سەربورێن مللەتێ کورد دا، کو ئێکە ژ مەزنترین نەتەوەیێن بێ دەولەت ل جیهانێ. کورد نەتەوەکە ژ نیزیکی 30-40 ملیون مروڤ پێک دهێن، کو زۆربەیا وانا ل وەلاتێن تورکیا، عیراق، ئیران و سوریا ئاکەنجینە. دگەل ژمارا مەزن یا کوردا و شین تبلا وانا یا کاریگەر ل روژهەلاتا ناڤین، کورد نەتەوەک ستەم لێ کرینە د مێژویێ دا و ل هەمی دەما تەپەسەر و بن دەست بووینە. خەبات کرینە کو هندەک ژ مافێن خو یێن گەلەک ساناهی ب دەست ڤە بینن، وەک دانپێدان ب هەبوونا وان، و سەربەخوبوونا وان د وەلاتەک کو وانا هەمییا کومڤەکەت. ناسناما نەتەوەیی کوردی ب کومکرنا زمان، دابونەریت، و خەباتا مێژوویی یا کوردان دگەل ئارمانجا سیاسی یا سەرخوبوونێ پێک دهێت.
مێژوویا ناسنامەیا کوردی:
هەر ل دەمێن کەڤن وەرە، کورد ل جهێن چیایی یێن روژهەلاتا ناڤین دا هەبووینە، و ناسناما وانا یا جیاواز و هەڤپشک ب رێکا مێژوویێ و جیوگرافی یا ڤی عەردی گەشە کرییە. لێ هزرێن نوی یێن نەتەوەیی کوردی یا کو بۆ سەرخوبوونا کوردان و کومکرنا وان ل وەلاتەکێ تایبەت ب وان ڤە ل دەمەکێ نوی و هەڤچەرخ زال بوویە، ئەو ژی پشتی ژناڤ چوونا ئیمپراتورییەتا عوسمانی. چنکی کوردان پشتئ ژناڤ چوونا دەولەتا عوسمانی جهەکێ تایبەت ب خوڤە نەبووینە، هەمی گاڤا بن دەست و تەپەسەر بوون ژلایێ وان دەولەتێن ل سەر هاتنە دابەشکرن و ژێک دویر کرن. زمانێ وان، دگەل دابونەریتێت کەلتوری و بزاڤێن سیاسی هەمی دهاتنە ژناڤ برن. ژبەر هندێ ژی ناسناما کوردی د مێژوویێ دا ب خەباتا دژی ژناڤ چوونێ و سیاسەتێن خراب و ستەمکار یێن دەولەتێن جهێ ئاکەنجی بوونا وان و هەولێن ژناڤ برنا زمان و کەلتور و ناسنەمەیا وان دهێنە نیاسین.
بزاڤێن سیاسی و هەستێن نەتەوەیی کوردی:
هەر ژ دەمێ ژناڤچوونا دەولەتا عوسمانی، پێنگاڤ پێنگاڤ هەول و بزاڤێن کوردان یێن سیاسی بو سەرخوبوونێ رێکخستی تر لێ هاتن. ل عیراقێ، کوردان ب سەرکەدایەتییا هندەک ژ کەسایەتیێن گرنگ د مێژوویا وان دا، وەک مەلا مستەفا یێ بارزانی، شیان بگەهنە هندەک ژ ئارمانجێن خو و هەرێما کوردستانێ یا سەربەخو د ناڤ دەولەتا فیدرالا عیراقێ پێک بینن ل سالا 1992. ل تورکیا و سوریا و ئیرانێ ژی بزاڤێن هوسا هەر هەبووینە و ب تایبەت ل سوریا نوکە کوردان بن ناڤێ هێزێن سوریا دیموکرات شیاینە تا رادەکێ سەربەخوبوونەک هەبیت. هەر ئێک ژ ڤان بزاڤان دیتنەک جیاواز هەیە بو ناسناما کوردی، لێ هەمیان ئێک ئارمانج هەیە، ئەو ژی پاراستنا ناسناما کوردی ژ ژناڤچوونێ، و هەر وەسا پاراستن و بەلاڤکرنا کەلتور و سەرخوبوونا کوردان.
بەرهنگاریێن ل هەمبەر ناسناما نەتەوەیی کوردی:
دگەل وان هەمی بزاڤێن ل جهێن جیاواز یێن کوردان دهێنە کرن، گەلەک زەحمەتی و بەرهنگاری ل هەمبەر بزاڤا نەتەوەیی کوردی هەنە. کورد هەمی گاڤا یێ ل بن هێزا حکومەتێن ناڤەندی یێن دەولەتێن خو بووینە، و نەچار دبن گەلەک جاران ژبەر هێزا وان دەست ژ گەلەک ژ مافێن خو بەردەن. ل تورکیا، دگەل دانپێدانێ ب مافێن کوردان یێن کەلتوری، گەلەک ژ مافێن دی نەهاتینە دان. ل سوریا ژی، دگەل سەرخوبوونا روژئاڤا تا رادەکێ، پاشەروژا ڤێ سەرخوبوونێ دیار نینە، و ل سەر کاودانێن سیاسی دمینیت و دبیت ژناڤ بچیت ژی.
ژبلی وان هەمی کاودانێن کورد تێدا دژین، ئەگەرەکێ دی یێ بێ هیزیا کوردان ژ ناڤخۆیا کوردان بخو پێک دهێت. نەئێک رێزیا کوردان و دابەش بوونا وان ل سەر بنەمایێ زاراڤی، عەشیرەت و سیاسەتێ ئێکە ژ مەزنترین بەرهنگاریێن دکەڤنە هەمبەر بزاڤا کوردان. بو نموونە ل کوردستانا عیراقێ، هەردوو حزبێن سەرەکی، ئێکەتی و پارتی، دووبەرەکی و دابەشبوون ئێخستییە ناڤ قەوارا هەرێما کوردستانێ ل عیراقێ و ئێک رێزی نەهێلایە.
ل دوماهیکێ، ناسناما نەتەوەیی کوردی دگەل نەبوونا دەولەتەکا سەربەخو کو کار ل سەر پاراستنا وێ بکەت، کوردان شیایە بپارێزن ب هەبوونا مێژوویەکا هەڤپشک و زمان و کەلتورەکێ جیاواز. و ب بوورینا دەمی و دگەل گهورینێن مەزن یێن کو ل روژهەلاتا ناڤین چیدبن، دبیت ل روژەکێ ئەڤ بزاڤ و خەباتە بەرەف سەرخوبوونێ پێنگەڤەکا دی یا مەزن بەرەف پێش ببەت. دەرفەت بو دەربرینێ ژ ڤێ ناسنامێ و خەبات بەرەف سەرخوبوونێ دێ هەر یا بەردەوام بیت، و هندی ژیان هەبیت، دێ ئەڤ ناسناما دگەل دەمی گەشەکەت و جهێ خو گریت.
نڤیسەر: احمد مصطفى
ژێدەر: (1)