ئەرێ یوگا چیە و ژ کیرێ پەیدابوویە؟ ئەرێ رامانا پەیڤا یوگا چیە؟ جوداهی چیە دناڤبەرا یوگایا کەڤن و یوگایا نوی دا؟ ئایا یوگا راهێنانەکا جەستەیی یە یان راهێنانەکا هزری و گیانی یە؟ ئەرێ یوگا د کەلتور و ئایینێ مەدا یا رێ پێدایە؟ ئەڤە و کومەکا پسیارێن دی دەربارەی یوگایێ دێ هێنە بەرسڤدان د ئەڤێ گوتارێدا.
رامانا پەیڤا یوگا چیە؟
یوگا یا ژ پەیڤا "Yoke" یان "Union" هاتیە ئانکو ئێکبوون، یانژی ئێکبوونا تە و هزر و گیانێ تە دگەل هەر تشتەکێ دناڤ گەردوونیدا و هەروەسا خودایێ گەردوونی. ب رامانەکا دی ئانکو دێ هەمی گەردوون و خودێ گرێدەی ب جیهانا خۆ یا ژ ناڤدا ئانکو ب گیان و روحا خۆ یانژی ب مێشکێ خۆ یێ ڤەشارتی ڤە.
پێناسا یوگا چیە؟
گەلەک پێناسە بۆ یوگایێ هەنە لێ ئێک ژ پێناسەیان دبێژیت یوگا ئانکو ئێکبوونا تە و خودێ. یوگا مەشقکرنەکا هندوسی و بودیزمی یە کو رزگارکرن و کونترولکرنا دەروون و روح و جەستەی یە.
یوگا ژ کیرێ پەیدابوویە؟
یوگا دبیت پێش ڤێدی (Vedic) هەبیت، بەلێ ئێکەم جار ل دەستپێکا ئێکەم هزارسالێن پێش زایینی هاتە سەلماندن. گەشەکر وەک دابونەریتێن جۆراوجۆر ل حەوزا ڕۆژهەلاتا گانگە، کو ژ کۆمەلەکا کردارێن هاوبەشڤە هاتبوونە وەرگرتن، ژوانان توخمێن ڤێدی. ڕاهێنانێن هاوشێوەیێن یوگایێ ژ ریگڤێدا (Rigveda) هاتبوونە باسکرن. بەلێ چەمکێ سیستەمی یێ یوگایێ ژ سەدەیێن پێنجێ و شەشێ پێش زایینی ژ لڤینێنSannyasa و Sramanaیێن هندیێن کەڤندا سەرهلدا، ژوانژی جینیزم و بودیزم. دەقێن هاثا یوگایێ (کو لقەکێ یوگایێ یە گرنگیێ ب راهێنانێن جەستەیی ددەت) د نابڤەرا سەدەیێن نەهێ و یازدێدا دەست ب دەرکەفتنێ کر. یوگایا نوی زور جوداهیا خۆ هەیە ژ یوگایا سەرەتایی و مەرەمەکا جودا هەیە، وەکی یا دیار نوکە گەلەک کەس هزردکەن یوگا بتنێ راهێنانەکا جەستەیی یە لێ یوگایێ رامانەکا مەزنتر هەیە. یوگا و لایەنێن دی یێن فەلسەفەیا هندی ل ناڤەراستا سەدەیێ نوزدێدا سەرنجا خەلکێ ڕەوشەنبیرێ ڕۆژئاڤا کەفتە سەر. و پاشی چەمکێ یوگایێ ژ مێشکی بۆ جەستەی هاتە گوهورین.
یوگا وەک راهێنان
یوگا وەک ڕاهێنان گونجاندنەکا مودرنە ژ یوگایا تەقلیدی، ل سەدەیێ بیستێدا دەرکەفت وەک تێکەلەیەک دگەل جمناستیکا ڕۆژئاڤایی. یوگا وەک وەرزش پەڕە پێ هاتە دان بۆ پیشەسازییێن جیهانی، چەندین ملیار دۆلار بۆ پول، باوەرنامە، ئامیران و خۆلێن یوگایێ دهێنە دابینکرن. هەرچەندە لایەنێ ڕۆحی هاتیە کێمکرن. ڤەکولین دیاردکەن یوگایێ مفایێن تەندروستی بۆ جەستەی و دەروونی هەنە، بەلێ مفایێن وێ ب بەراورد دگەل راهێنانێن دی یێن وەرزشی هیچ جوداهی نینە، و هەروەسا ل سالا 2017ێ ڤەکولینێن زانستی سەلماند کو کارتێکرنا یوگایێ بۆ کێمکرنا ئێشانا پشتێ هندا کاریگەر نینە ئەڤجا چ گرنگیا خۆ نینە د کلینیکاندا.
یوگا د ئیسلامێدا
ل دەستپێکا سەدەیێ یازدێ، زانایێ فارسی ئەلبیرونی سەرەدانا هندستانێ کر، بۆ ماوێ 16 سالان دناڤ هندیاندا ژیا، و دەقێن سانسکریتی وەرگێڕان. ل سالا 1050، ئەڤ کارە گەهشتە فارس و نیمچە دوورگەیا عەرەبی.
ل سەدەیێ شازدێ، دەقێ هاثا یوگا، هاتە وەرگێڕان بۆ عەرەبی و فارسی. هەرچەندە ئیسلاما شیعی و سوننی یوگا ڕەتکرن. موحەمەد غەوث سۆفی کو دەقێن یوگایێ وەردگێڕان، ڕووبەڕووی ڕەخنێ بوو.
ل مالیزیا فەتوایەکا سالا 2008 یوگا بۆ موسلمانان حەرام ڕاگەهاند، هەرچەندە سەرۆک وەزیران پاشتر ڕوونکر کو یوگا وەک وەرزش ڕێک پێدایە.
ل ئەندۆنیزیا فەتوایەکا سالا 2009 یوگا قەدەغە کر ب ئەگەرێ پەیوەندییێن وێ ب ئایینێ هندوسیانڤە، هاوشێوەیا قەدەغەکرنا بەری وێ ل مسر (2004) و سەنگاپور.
ل ئیرانێ سەرەڕای دژایەتیا پارێزگاران، ل سالا 2014 نێزیکی 200 سەنتەرێن یۆگایێ هەبوون.
ل عەرەبستانا سعودیێ ل سالا 2017، نوف مەروەعی هاریکاری ب یاسایی کرن و ناساندنا یوگایێ دا سەرەڕای نەڕازیبوونا جڤاکی کو دگوت نەئیسلامییە.
دەرئەنجام
یوگا نە بتنێ ڕاهێنانەکا جەستەیی یە بەلێ واتایێن جوداتر ل پشت پەیڤا یوگا هەنە و ڕامانەکا بەرفرەهتر هەیە، بنچینەیا یوگایێ هەر ژبۆ هندێ بوو کو مڕوڤ پتر نێزیکی جیهانا خۆ یا ژناڤدابیت. ئاساییە ئەگەر راهێنانێن جەستەیی بکەی ژبۆ بارەکێ جوانتر و ساخلەمترێ لەشی بەلێ ژبیرنەکە باشترە د جیهانەکا ڕاستەقینەدا بژی ل جهێ جیهانەکا خەیالی یا تژی ژ هزر و ئاشوپێن مێشکی.
نڤیسەر: هێما کامیران
ژێدەر: Wikipedia