بیردۆزا میازما بیردۆزەکا پزیشکی یا بەربەلاڤبوو دهاتە بکارئینان بۆ ڕوونکرنا بەلاڤبوونا نەخوشیان، بەری تیورا میکڕۆبی ب شێوەیەکێ بەرفرەه بهێتە زانین. زاڕاڤێ میازما ژ یونانی هاتیە وەرگرتن ب رامانا "پیسبوون" یان هەوایێ خراب دهێت. ل دویڤ ئەڤێ بیردۆزێ نەخۆشیێن وەك کۆلێرا و مەلاریا و مرنا رەش ب ئەگەرێ هەلمژینا "میازما" یان هەلما ژەهراوی کو ژ ماددەیێن ئورگانیێن خرابووی و ئاڤا ڕاوەستیای دروست دبن.
پاشبنەمایێ مێژوویی:
ڕەگێ بیردۆزا میازما د شارستانییێن کەڤندا هەبوو، ژوانژی یۆنانی و ڕۆمی. هیپۆکرات پزیشکێ بناڤودەنگێ یۆنانی و ئەندازیارێن ڕۆمانی هزردکرن فاکتەرێن ژینگەهی وەک هەوا و کوالیتیا ئاڤێ هۆکارێن سەرەکینە بۆ تەندروستیێ. ئەڤ نێرینە هەتا سەدەیێن ناڤەڕاست و دەستپیکا سەردەمێ مۆدێرن بەردەوام بوو.
د ماوەیێ سەدێ نوزدێدا، بیردۆزا میازما کاریگەری هەبوو د ڕوونکرنا بەلاڤبوونا کۆلێرا و نەخۆشیێن دیتر یێن ڤەگوهێزەر.
رەدکرنا بیردۆزا میازما:
ل ناڤەڕاستا سەدێ نۆزدێ، پێشکەفتنا زانستی دەست ب بەرهنگاربوونا بیردۆزا میازما کر. کارێ زانایێن وەک جۆن سنۆ و لویس پاستور بەڵگەیێن بهێز پێشکێش کرن بۆ بیردۆزا میکرۆب یا نەخۆشیا:
جۆن سنۆ ل سالا 1854 ب ڕێکا ڤەکولینا بناڤودەنگا وی لسەر ترومپایا ئاڤا پیسبووی ل لەندەن سەلماند کو کۆلێرا دهێتە ڤەگوهازتن ب رێکا ئاڤێ.
لویس پاستور و ڕۆبێرت کۆخ میکرۆب وەک هۆکارێ نەخۆشیێن دیارکری دەستنیشان کر و ئەو بیرۆکەیەیا دبێژیت هەوایێ خراب بەرپرسە ب نەڕاست دانا.
ل دوماهیێن سەدێ نۆزدێ، بیردۆزا میازما ب شێوەیەکێ مەزن د بەرژەوەندیا بیردۆزا میکرۆباندا ڕاوەستیا، کو بوو بناغەیێ مایکرۆبایۆلۆجیا هەفچەرخ و پەتازانی.
بیردۆزا میازما ب شێوەیەکێ بەرچاڤ چاکسازیا تەندروستیا گشتی و هۆشیاریا هۆکارێن ژینگەهێ کو کاریگەری لسەر تەندروستیێ هەیە، پێشئێخست. بناغە بۆ ڕێکێن پاکوخاوێنیێ دانا کو هەتا ئەڤڕوژی دگرنگن.
نڤیسەر: هێما کامیران