ئێمامێ بوخاری کیە؟
ئیمامێ بوخاری دهێتە نیاسین ب (أمير أهل الحديث). ئیمامێ جەلیل و (محدث)ێ مەزن محمد کورێ إسماعيل البخاری میرێ ئەهلێ حەدیسێ و خودانێ کتێبا ژ هەمیان دروست تر پشتی کتێبا خۆدێ تەعالا، بوخاری دبێژیت: من (الصحيح) د شازدە سالان دا دانا و ڤەوژارت من کرە (حجە)یەك دناڤبەرا من و خۆدێ تەعالا دا. دمێژوویا ئیسلامێ دا کەس نە گەهشتیە هێزا ژبەرکرنا وی و بێهنفرەهیا لێگەریان و ڤەکولینێ.
نەسەب و جهێ ژدایك بوونا وی
ناڤێ وی ابو عبدالله محمد كورێ إسماعيل کورێ إبراهيم کورێ المغيرە کورێ بردزبه البخاری یە. باپیرێ وی المغيرە ل سەر دەستێ الیمان الجعفی والیێ بوخارا موسلمان ببوو. ل سالا ١٩٤ێ مشەختی روژا ئەینی پشتی خوتبێ ل چارێ شەوالێ ژدایك بوویە، پشتی مرنا هارون رشیدی ب سالەکێ.
دهێتە گوتن کو محمد کورێ إسماعيل ژ بچویکاتیا خۆ یێ کورە بوو دەیکا وی پێغەمبەر إبراهيم الخلیل- سلاڤ لێ بن- دخەونا خۆدا دیت و دگوتە وێ خۆدێ تەعالا روناهیا چاڤێت کورێ تە یا بۆ زڤراندی، ژبەر گەلەك گریا تە یان ژبەر گەلەك دوعایێن تە، ئەوبوو ئەو ژخەو رابوو و دیت کو خۆدێ تەعالا چاڤێن وی یێن روهن کرین.
هێزا ژبەرکرن و بیرتیژیا وی
محمد بن ابو حاتم الوراق دبێژیت من ژ حاشد بن إسماعيل و ژیێن دی گوهلێبوو وان دگوت: ابو عبداللە یێ بوخاری لگەل مە دهاتە داف زانا و مەشایێخێن بەصرا و ئەو هێژ یێ بچویك و وی حەدیس نە دنڤیسین حەتا چەند روژەك بورین مە گوتێ تو چ نانڤیسی و تو نە لگەل مەیی پا تو چ دکەی، پشتی شازدە روژ بورین وی گوتێ هوین بەلا خۆ ژمن ڤە ناکەن هوین هندە زوریێ لمن دکەن، کا وەرن هوین نیشا من بدەن کا وە چ نڤیسی یە، ئەوبوو ئەو تشتێ مە نڤیسی مە دەرئێخست، دەرکەت وی پازدەهزار حەدیس ژمە زێدەتر یێن گرتین و هەمی ژی ژبەر بۆ مە ڤەگێران و ژنوی ئەم هاتین مە حەدیسێن خۆ ئەوێن مە نڤیسین ل بەر یێن وی ئەوێن وی ژبەر بۆ مە دگوتن دروست کرن، هینگی مە زانی کو کەس نا گەهیتە وی.
ژ پەیڤێن بوخاری
ئەز ب چ ناحەسیێم مروڤی هەوجەیی پێ هەبیت ئیلا ئەو یێ د قورئانێ و سوننەتێ دا هەی
چەند من ڤیابیت ئەز ب ئاخڤم ب ئاخفتنێن کو لسەر دونیایێ بن، ئیلا من یاب حەمد و سەنائا خۆدێ دەست پێکری
کارێ وی دبازرگانیێ دا
بوخاری د بازرگانیێ ژی دا کاردکر و نموونا بازرگانێ راستگو بوو و چ سەختە ل دەف نەبوون و خۆ ئنیەتا خۆ ژی نە دشکاند.
دهاتە ڤەگێران کو متایەك بو بوخاری هاتبوو کورێ وی ئەحمەدی بو فرێکربوو، ئەوبوو بازرگان لێ خرڤەبوون و پێنخ هزار دەرهەم فایدە دانێ، وی گوتێ ئەڤ شەڤە هەرن. روژا پاشتر هندەك بازرگانێن دی هاتن و دەههزار دەرهەم فایدە دانێ بۆ وی متای. وی نەدا و گوتێ: براستی من کربوو ئنیەت بدەمە وان ئەوێن دوهی هاتین.
وەغەرکرنا بوخاری
ئیمامێ بوخاری- خۆدێ ژێ رازی بیت - ل شەڤا جەژنا رەمەزانێ یا سالا ٢٥٦ێ مشەختی ئەمرێ خۆدێ کر ل ژیێ ٦٢ سالیێ. محمد بن ابو حاتم دبێژیت من گوهل ابا منصور غالب بن جبريل ی بوو گوت دەمێ ئەو مری و مە ڤەشارتی بێهنەکا گەلەك خۆش ژ قەبرێ وی بلند بوو کو ژ مسکێ ژی خۆشتر بوو و وێ بێهنێ گەلەك روژان ڤەکێشا و خەلك گەلەك حێبەتگرتی بوون و هندیکە ئاخە وان ژ سەر قەبری دبرن هەتا گەهشتیە سەر پشتا قەبری و ئەم نەدشیاین قەبری ب حەرەسان ژی پارێزین و مە چ رێك نەمان مە بداران پەرژان لدور چوکلاندن دا کەس نەشێت ب گەهیتە سەر قەبری.
بەرهەمێن بوخاری
زانایان کتێبا وی یا (کتاب الجامع الصحيح) یاکو دهێتە نیاسین ب "صحيح البخاري" ب دروستترین کتێب پشتی کتێبا خۆدێ هژمارتی یە.
د چیروکا نڤیسینا خۆ دا بۆ کتێبا "الجامع الصحيح" دبێژیت: من ئەڤ کتێبە ژ برسقینا ٦٠٠٠٠٠ حەدیسان دەرئێخست. من ئێك حەدیس ژی نەکریە د کتێبا خۆدا ئەگەر بەری هینگێ من دەستنڤێژ نە شویشتبیت و دوو روکەعەتێن نڤێژێ نەکربن. تشتێ دروست نەبیت من نەکریە دڤێ کتێبێ دا و ژیێن دروست ژی من هێلان دا کتێب درێژ نەبیت. و بوخاری بخۆ دبێژیت کو وی دەست ب نڤیسینێ کریە دەمێ ژیێ وی ١٨ سال.
نڤێسەر: هێما کامیران
ژێدەر: صەحیحا بوخاری یا کورتکری بەرگێ ئێکێ