٭ ساردکردنەوەو بەستن یەکێکە لەو ڕێگایانەی کە بۆ پاراستنی خۆراکەکان لە تێکچوون و خراپبوون بەکاریدەهێنین.هەرشتێک سود و زیانی خۆی هەیە گرنگ ئەوەیە مرۆڤ بتوانێ بە زانستی و هۆشیارانە مامەڵە بکات و زیانەکان بۆ کەمترین بڕکەم بکاتەوە.
سودەکانی خواردنی بەستوو.
خواردنی بەستوو (لە ناو فرێزەر یا بەفرگر هەڵگیرابێ) سودی زۆری دەبێت ئەگەر بەم شێوانەی خوارەوە بێت:--
1. بە پێی توێژینەوەکان کاتێ سەوزەکان لێدەکرێنەوە و بە زوویی بخرێتە فرێزەرەوە ،ئەوا دەتوانرێ پارێزگاری بکرێت لە خۆراکە مادەکانی و تام و شێوەی بە سروشتی هەڵبگیرێ بۆ ماوایەکی دیاریکراو، بەبەراورد بە سروشتی لە ساردکەرەوە دابنرێ،کە بە ماوەیەکی کورت تێکدەچێت.
2. بە سروشتی سەوزەکان ئەنزیمی تێدایە کە گۆڕان بەسەر تام و ڕەنگ و شێوەی سەورەکەدا دەهێنرێ،بە هۆی زەرکردن(نیمچە کوڵانی سەوزەکە)وە هەڵگرتنی لە فرێزەر ئەنزیمەکە لەکاردەکەوێت.
3. بە بەکارهێنانی خواردنە بەستووەکان دەتوانی ئەو خۆراکانە بە دەست بخەیت کە لەو وەرزەدا نییە و خواردنەکەت دەوڵەمەنتر بکەیت ،کە ئەمەش سودی تەندروستی هەیە وەک سوزەو میوەکان کە لە وەرزە جیاوازەکاندا دەڕوێن.
4. گۆشت و بەرهەمەکانی ئەگەری زیاتریان هەیە بۆ تووشبونیان بە بەکتریا و زیندەوەرە وردبینەکان ،بە هەڵگرتنیان بۆ ماوەیەکی دیاریکراو لە پلەیەکی نزم لە فرێزەردا لەو زیندەوەرانە پاکی دەکاتەوە.
5. گۆشت لەساردکەرەوە تەنها بۆ ماوەی سێ ڕۆژ دەکرێ هەڵبگیرێ،ئەگەر بتەوێ گۆشتێکی نەکوڵاو بۆ کاتێکی زیاتر هەڵبگریت ئەوا فرێزەر باشترین بیرۆکەیە و پێویستە لەناو کیس و زەرفی تایبەت هەڵبگیرێ لە چەند مانگێکیش تێپەر نەکا.
زیانەکانی خواردنی بەستوو.
خواردنی بەستوو کۆمەڵێ زیانی هەیە کە ئەوەش زیاتر لەسەر کەس و شێوازی بەکارهێنانی بەندە:--
1. هەندێک لە خواردنە بەستووەکان شەکر یان خوێیان و چەوریان تێدەکرێت کە ئەمەش زیانی دەبێت .بە تایبەت بۆ ئەوانەی نەخۆشی شەکرە و بەرزی فشاری خوێن(زەخت) و نەخۆشییەکانی دڵیان هەیە.
2. بەشێکیان ماددەی پارێزەری تێدەکرێ تا ماوەیەکی زۆر بمێنێتەوە ،کە بەشێک لە توێژینەوەکان دەڵێن ئەو ماددەیە ،مەترسی شێرپەنجە بەتایبەت شێرپەنجەی جگەر زیاد دەکات.
3. زۆری ماددەی پارێزەر پێیدا بۆ ماوەیەکی درێژ هەڵدەگرێت وبەرە بەرە بەتاڵ دەبێتەوە لە خۆراکە ماددە بەسوودەکانی کە بەرهەمەکە هەیەتی و زیانی لە سودی زۆۆرتر دەبێ.
4. زەردکردن کە بۆ سەوزەکان زیاتر بەکاردێت پێش خستنە فرێزەرەوە ،هۆکاری لەدەستدانی ڤیتامین Bو Cو دژە ئۆکسانەکانە .هەرچەندە ئاستی خۆراکەمادەکانی تر بەجێگیری دەمێننەوە دوای بەستنیان.
5. ئەگەر خواردنە بەستووەکان بەتایبەت گۆشت بە شێوەی هەڵە بتوێنرێتەوە دوای بەستن،دەکرێ دوچاری ژەهراویبوونی خۆراک و توشبوون بە بەکتریا و وربینە زیندەوەرەکانت بکات.
ماوەی هێشتنەوەی خواردنەکان بە سەلامەتی
- گۆشتی پەلەوەری نەکوڵاو [1تا 2ڕۆژ]لە ساردکەرەوە، [9مانگ بە پارچەکراوی، 1ساڵ بە پارچە نەکراوی]لە فرێزەردا.
- ماسی نەکوڵاو [1بۆ2] لە سارکەرەوە، [6مانگ] لە فرێزەر.
- گۆشتی وردکراوی ئاژەڵ [1بۆ 2ڕۆژ]لە ساردکەرەوە [3بۆ 4مانگ]لە فرێزەر.
- گۆشت و ماسی و پەلاوەری کوڵاو [3بۆ 4ڕۆژ] لە ساردکەرەوە، [2بۆ 6مانگ]لە فرێزەر.
- سەوزەکان [1مانگ] و میوەکان [3 بۆ 10]مانگ لە فرێزەردا دەتوانرێ هەڵبگیرێ.
- پەنیر و کەرە [3 تا6مانگ] لە فرێزەردا.
دەرئەنجام
- باشترین کاتی خواردنی سەوزە و میوە کاتی زۆۆر تێنەپەڕێت بەسەر لێکردنەوەی لەڕووەکەکە ئەگەر زانرا بە هەفتەیەک یان دوو هەفتە دەخورێت ئەوا دەتوانرێ لەسەلاجەدا هەڵبگیرێ بەڵام ڕۆژ بە ڕۆژ سروشتی و ڤیتامین و سودەکەی لەدەست دەدات.
- ئەگەر زیاتر دەیهێلێتەوە بەشێوەیەکی ڕێک و خاوێن لە فرێزەردا هەڵیبگرە بۆ ماوەی چەند مانگێک سروشتییەکەی دەمێنێ،بەڵام هەمیشە وانا بێت دەکرێ دوای ماوەو کاتی خۆی دەست بە لەدەستدانی سروشتییەکەی بکات.
- هەڵگرتنی خواردن لە ساردکەرەوە و بەفرگر بۆ ماوەیەکی سەلامەت و بە سروشتی مانەوەی پشت بە پلەی گەرمییەکی
- دەبەستێت .پلەی گەرمی گونجاو(17.8C-)ە بۆ فرێزەر(ساردکەرەوە) وە پلەی گونجاو (1.1C)ە بۆ سەردکەرەوە تا بە سرووشتی و تەندروست بمێننەوە خۆڕاکەکان.
- ئەوانەی شەکرە یان زەخت یان نەخۆشیەکانی دڵیان هەیە پێویستە بە هۆشارانە، خواردەمەنییە بەستووەکان بکڕن کە کەمترین ڕێژەی کالۆری و شەکرو خوێ و چەوری تێدا بێت وە ماددەی پارێزەریشی کەم تێدا بەکارهاتبێت.
- چارەسەرکردنی کێشە گەورەکانی تەندروستی ئەمرۆ ڕەنگە بنچینە و شتی زۆۆر بچووک بن کە لەبیرمانکردون و بە دوای هۆکاری گەورەدا وێڵبووینە،"بەلەمێکی گەورە دەکرێ کونێکی بچووک نقومی بکات".خودا سەلامەت و تەندروستان بکات و بەدووربن لە زیان.
سەرچاوە:--healthline
ئامادەکردنی:فریشتە ٲحمد رضاdexterity medical organization