کورتیەك ژ پەرتووکا هێزا ئەقلێ ڤەشارتی، یا دکتور میرفی کو گرنگیێ ددەتە کاریگەریا ئەقلێ ڤەشارتی ل سەر مروڤی و چەوانیا ب کارئینانا ئەقلێ ڤەشارتی، هەمی ژی لسەر بنیاتێ زانستی.
1. گەنجینەیا دنافخۆیا تەدا
پارچەکا ڕەق یا موگناتیسی دشێت پارچەکا ئاسنی یا رەق بلند بکەت کو نێزیکی دوازدە جارا ژ گرانیا وێ پتر بیت، ئەگەر مە هێزا موگناتیسی ژ ڤێ پارچێ ئینا دەر، نەشێت پەرێ پێشیەکێ ژی بلند بکەت.
ئەڤە ژی وەکو دوو جورێن مرۆڤانە: جورێ ئێکێ هێزەکا موگناتیسی هەیە کو باوەری و باوەریەکا مەزن و تەمام د ناخێ وان دا هەیە، دزانن ئەگەر بۆ سەرکەفتنێ و بدەستڤەئینانێ نەبا نەدهاتنە سەر دونیایێ.
بەلێ جورێ دووێ هێزا راکێشانا موگناتیسی د ناخێ وان دا نینە، بەلکو یێ پرە ژ تڕس و گومان و دوودلیێ، چەند دەرفەت بۆ بهێنە دابینکرن، مفای ژێ وەرناگرن، بەلکی دێ بێژیتە خۆ: "رەنگە شکەستنێ بینم، سامانێ خۆ ژ دەستبدەم و خەلك فێلبازیا ل من بکەم". ئەڤ جورێن کەسان گەلەك سەرکەفتنا د ژیانا خۆ دا بدەستڤە نائینن، چونکی پێنگاڤا د جهێ خۆ دا دهێلیت بێ کو بەرەڤ پێش بچیت.
هێزا بالکێش یا ئەقلێ تە یێ ڤەشارتی:
هێزا ئەقلێ ڤەشارتی گەلەك کەس ژ تۆرەبوون و دوودلی و پەککەفتنێ ڕزگار کرینە، جارەکا دی پتر ب هێز و چالاك و ساخلەم کرینەڤە، ئەقلێ وان هاریکاریا وان کریە بۆ ڕزگاربوون و ئازادبوونێ ژ وان ئاریشەیان، وەلێکرن کو پتر تامێ ژ بەختەوەری و ساخلەمی و هزرێن شاد و پڕشەنگ وەربگرن.
گرنگیا هەبوونا بنەمایەکی بۆ هەر کارەکی:
ئەقلێ تە یێ ڤەشارتی ڕژێمەکا سەرەکیە کو ل دویڤ هندەك یاسا و بیروباوەر و ئیمانێ کار دکەت، پێدڤیە ل سەر تە تو سروشتێ ئیمان و بیروباوەران بنیاسی، پاشی ئەگەر و چەوانیا کارکرنا ئەقلێ ڤەشارتی.
هەمی کریار و ڕەفتار و ئەزموون و ڕوودان و ئەو ڕەوشێن تو تێدا دەربازبووی رەنگڤەدانا کارتێکرنا ئەقلێ تە یێ ڤەشارتی نە بەرامبەر هزرێن تە.
ئیمانا تە یا ڕاستەقینە بیت یان ب زەحمەت بیت، ئەقلێ تە یێ ڤەشارتی دێ بەرسڤا وان هزران دەت کو ئەقلێ ژ دەرڤە پەسەند دکەت و پێ رازی دبیت، ئەو ب تنێ بەسە کو ئەو باوەریا تە ل بەرامبەر تشتەکی هەی وەکی هزرەکێ بێخیە ناڤ ئەقلێ خۆ.
بزانە تو دشێی دووبارە خۆ دروست بکەی ب رێکا دانانا نەخشەکێ نوی بۆ ئەقلێ خۆ یێ ڤەشارتی.
دوولایەنیا ئەقلی:
تە ئێك ئەقل یێ هەی، لێ وی ئەقلی دوو ئەرك و کارێن جیاواز یێن هەین، هێلا جوداکرنێ دناڤبەرا وی کاری ژی ڤەکولەر و خواندەڤانێن ئەقلی دا باش دزانن، ئەڤ دوو کارە ژ ئێك د جودانە ب جۆداهیەکا پڕ بها، هەر ئێکێ تایبەتمەندیەکا خۆ هەیە و بنەما و پێکهاتێن خۆ هەنە کو جودا دکەت ژ یێ دی و وەکی یێ دی نینە.
ئەقلێ هشیار و ئەقلێ نڤستی:
رێکەکا جوان و سڤك یا هەی بۆ شەهرەزابوونێ ب دوو کارێن ئەقلێ خۆ، ئەو ژی ئەوە کو وەکی باخچەیەکی بەرێ خۆ بدەیێ: تو باخچەڤانێ ڤی باخچەی، ب درێژاهیا روژێ و بەهرا پتریا دەمی بێ کو ئاگەهدار بی تو رادبی ب هاڤێتنا توڤێ هزرا بۆ ئەقلێ خۆ یێ ڤەشارتی، چونکی ئەڤ توڤە رهێن هزرکرنا ئاسایی نە، ژبەر هندێ تو ڤان توڤان د ئەقلێ خۆ یێ ڤەشارتی دا دچینی، پاشی بەرهەم و ئەنجامێن وێ دێ لەش و ژیانا تە دا دەرکەڤن و دێ چینی.
ل دەمێ راستیا کارلێکا ئەقلێ خۆ یێ ب هشیار و ڤەشارتی دزانی، دێ شێی ب تەمامی ژیانا خۆ گوهوری، بۆ کو ڕەوشا ژ دەرڤە بگوهوری ل سەر تە پێدڤیە تو ئەگەران بگوهوری، پتریا خەلکی بزاڤێ دکەن بارودوخ و رەوشێ ب رێکا رەفتارکرنا زیندی دگەل بگوهورن، ئەڤە ژی ب کۆشتنا دەمی و مەزاختنا هێزەکا نەپێدڤیە.
ئەقلێ تە یێ ڤەشارتی خۆدان و دووکەفتیێ ئەقلێ تە یێ هشیارە، ژبەر هندێ دبێژیتە ئەقلێ تە یێ ڤەشارتی، ئەقلێ هشیار.
هزرێن خۆ بگوهورە داکو چارەنڤیسێ تە بهێتە گوهورین.
2. ئەقلێ تە چەوا کاردکەت؟
ئەگەر تشتێ ئەقلێ تە یێ ڤەشارتی باوەر ژ راستی و رەسەنەتیا وی بکەت، دێ پەسەند کەت و ئینتە دناڤ ژیانا تەدا. ژبەر هندێ یا ل سەر تە پێدڤیە باوەریێ ب بەختێ باش و چاڤدێریا خودای بینی، زێدەباری رەفتارێن دروست و هەمی خوشیێن ژیانێ.
ئەقلێ تە یێ ڤەشارتی بنگەهێ سوز و هەست و داهێنانێن تەیە، ئەگەر هزرا باشیێ بکەی دێ باشیێ ژێ دەرکەڤیت و ئەگەر هزرا خرابیێ بکەی دێ خرابیێ ئینتە رێکا تە.
ئاها ئەڤەیە رێکا کارێ ئەقلێ تە.
جوداهی دناڤبەرا ئەقلێ هشیار و ئەقلێ ڤەشارتی دا:
ل بیرا تەبیت کو ئەقلێ تە یێ ڤەشارتی خۆ ب هندێ ڤە مژوول ناکەت دا بسەلمینیت کا هزرێن تە د خراب یان باشن، راستی یان درەون، بەلکو ل دویڤ هزر و پێشنیارێن تە بەرسڤێ ددەت.
پلانەکا پێشکەفتی دانە داکو داخوازی و ئارەزویێن تە فرێکەتە ئەقلێ ڤەشارتی:
چ جارا نەبێژە ئەز نەشێم، بەلکی ب سەر تڕسا ژ شکەستنێ دا زالبە ب رێکا گوهورینا وێ دەربرینا بەری نوکە بۆ دەربرینەکا دی (ئەز دشێم هەر تشتەکی ئەنجام بدەم ب رێکا ئەقلێ خۆ یێ ڤەشارتی).
گرنگترین خال:
- هزرا خێرێ بکە دا خێر بهێتە رێکا تە.
- تو خۆدانێ هەلبژارتنا رێکا کاریگەریا خۆی، ئەو هزرێن خراب یێن کەسێن دی بۆتە دهنێرن نەشێن زیانێ بگەهینە تە، وان هزرا پویچ بکە.
پاراستنا تە ب هەر وێنەیەکێ ئەقلی بۆ دوماهیك ئەنجامێ پێشبینی کری و بۆ هەر کارەکی دی دبیتە ئەگەرێ هندێ ئەقلێ تە یێ ڤەشارتی بەرسڤێ بدەت و ئەو وێنێ تە یێ ئەقلی بۆ تە بدەستڤەبینیت و بکەتە ڕاستیەکا فیزیایی.
3. شیانێن ئەقلێ تە یێ ڤەشارتی ژ بۆ ئافراندنا موعجیزەیان
ئەقلێ تە یێ ڤەشارتی یێ زاڵە و زاڵگەهیێ ل سەر هەموو کریارێن زیندی یێن لەشێ تە دکەت و چارەسەریا هەموو ئاریشەیێن تە دزانیت.
بەری بنڤی، ئەقلێ خۆ یێ ڤەشارتی راسپێرە بۆ داخوازیەکا دیارکری و تە باوەریەکا تەمام ب شیانێن وی هەبیت د خۆ ئافراندنا موعجیزەیان دا.
هزرا ئەنجامێ خواستی بکە و هەست بدەستڤەئینانێ بکە، هەتا دوماهیێ ل دویڤ هەرە دێ گەهیە ئەنجامەکێ دیارکری.
هەست کرن ب لەش ساخیێ، تەندروستیەکا باش بەرهەم دئینیت، هەست کرن ب دەولەمەندیێ، دەولەمەندیێ دئافرینیت، ڤێجا تو نوکە چەوا هەست دکەی؟
4. چەند رێکێن پراکتیکی د چارەسەریێ دا ب رێکا ئەقلی
یاسایا ژیانێ یاسایا باوەریێ یە، باوەری ژی هزرەکە دئەقلی دا. باوەر ژ وان تشتان نەکە یێن زیانێ دگەهینە تە و تە دئێشینن، بەلکو بلا تە ئیمان ب هێزا ئەقلێ خۆ یێ ڤەشارتی هەبیت د ساخلەمکرنا تە، ب هێزکرنا تە و دەولەمەندکرنا تە.
چەند رێنمایەکێن ب مفا:
- مروڤێ سەرکەفتی یێ خوپەرست نینە، ب راستی مروڤێ سەرکەفتی ئەو کەسەیە کو ئارەزوویا وی یا سەرەکی د ژیانێ دا خزمەتکرنا مروڤایەتیێ یە.
- چ سەرکەفتنەکا ڕاستەقینە هەبوون نینە ب بێ ئارامیا ئەقلی.
- کەسێ سەرکەفتی ئاستەکێ بلند د تێگەهشتنا دەروونی و روحی دا یا هەی.
5. دێ چەوا ئەقلێ خۆ یێ ڤەشارتی بکارئینی بۆ ڕزگاربوون ژ ترسێ؟
- وی کاری بکە ئەوێ تو ژێ دترسی، ئێدی مرنا ترسێ دێ مسوگەر بیت.
- ئەگەر تو ژ شکەستنێ ترسیای، سەرنج و گرنگیا خۆ بدانە سەر سەرکەفتنێ.
تویێ گەنجی هندی تە باوەری ب گەنجاتیێ هەبیت.
پشتی من ئەڤ پەرتووکە خواندی، بۆ من دیاربوو کو پەیاما ڤێ پەرتووکێ بتنێ تشتەکە کو ل هەمی زاویێن پەرتووکێ دا هەر ئەو پەیام دیاردبیت، ئەوژی:
هزرێن ئەرینی بکە و بۆ مێشکێ خۆ فرێکە د هەمی بوارێن ژیانێ دا، ل وی دەمی دێ ئەنجامێن ئەرینی هێنە بەرسینگێ تە.
بو ب دەست ڤە ئینانا پەرتووکێ ڤی لینکی کلیک بکە
نڤیسەر: هێما کامیران
ژێدەر: پەرتووکا هێزا ئەقلێ ڤەشارتی