ڕوینشتنێن دەروونی، داکو بگەهیە ئارامیا دەروونی
د ژییانا ئەڤڕوکەدا پتریا کەسان ئالودەیێن ئامیرێن ئەلکترونی نە، پێشکەفتنا تەکنولوجیایێ سروشتێ مروڤان یێ راستەقینە لبەر بەرزەکریە، کەسانێن ئەڤڕو زور زانیاری هەنە لسەر چارەسەریێن هەر ئاریشەیان لێ دشیانێن واندا نینە بچیکترین ئاریشەیێن خۆ یێن دەروونی چارەبکەن.
خۆ لۆمەکرن و خۆ قەبیلکرن
نوکە دەمژمێر ئێکێ نیڤا شەڤێیە و ئەزێ تە دبینم تو یێ/یا ڕینشتی و بەرێ تە یێل سەقفێ ژۆرێ و تو یێ/یا کەتیە د هزرکرنێدا و تە دڤێت بنڤی پشتی ڕۆژەکا درێژ و پڕ وەستیان، بەلێ پا مێشکێ تە یێ ئەڤێ چەندێ ڕەت دکەت.
ئها ل ڤێرە دێ ئەقلێ تە دەست ب ئاخفتنێ کەت و بێژیت : (هەی مڕۆڤێ نەزان! بەلێ توو).
-ئەرێ ل بیرا تەیە دەمێ تو ل قوتابخانێ و تە ئەڤ کارە و ئەڤ کارە ئەنجام ددا؟
-ئەرێ تو دزانی کو تە هوسا ژیێ خۆ یێ بوراندی و تە چ ژوان تشتا ب دەستخۆڤە نەئینایە ئەڤێن تە هیڤی بۆ د خاستین؟
-هەی کەسێ شکەستی و بکێر نەهاتی، دگەل من باخڤە کا چەوا ئەز دگەل تە دئاخڤم، ئەز ناهێلم تو بنڤی حەتا تو بەرسڤا من نەدەی.
-کا بێژە من تە چ ب دەستخۆڤە ئینایە؟
-یان تە چ سەرکەفتن ئینایە؟
-کا لیستا سەرکەفتنێن خۆ بدەف من ئەگەر تە هەبیت، یان ژی ئەگەر تە بڤێت ئەز دێ لیستا تە یا پڕ شکەستن و سەرنەکەفتنێن ئێك ل دیڤ ئێکێ پێشکێشی تە کەم، و دیسا بێ هیڤیبوونێن تە ییێن ب دیماهیك نەهێن.
هوسا دێ دناڤ وێ زنجیرا خۆ لومەکرنێدا مینیەڤە، و دێ لۆمەی نەفسا خۆ کەی لسەر وان تشتێ بووری و وێ ترسیانا ژ داهاتیدا دهێتە چاڤەرێکرن.
ئەرێ ئەو چیە وەل مە دکەت کو ب نەرێنیانە بەرێ خۆدانا ئیرادا خۆ بکەین ل هەمبەر نەریتێن( خۆ لۆمەکرنێدا) بمینین بێی کو مە شیان لسەر ڕاوەستاندنا ڤێ دامراندنا ناڤخوییا بەردەوام هەبیت؟
هندەك ئەگەر یێن هەین
- پەروەردە
- بزاڤکرن بۆ تەمامەتییێ
پێنج شیرەت دێ هاریکارییا تە کەن داکو دەروونێ خۆ پێ ب هەلسەنگینی و بڕیارێ لسەر بدەی:
- دیتنا خالێن بهێز
- خۆ کێم نەکە و لومەی خۆ نەکە
- نامەیێن ئەرێنی
- پەسنکرنا نەفسێ بێی زێدەگاڤی
- ئاریشەیێن خۆ فلتەر بکە
ترس ژ ڕەتکرنا یێن دیتر
سێگوشەیا ڕازیکرنا یێن دیتر:
- شێوازێن ئەقلی: یان شێوازێن هزری یێن تێکشێلای بۆ رازیکرنا یێن دیتر.
- نەریتێن ڕازیکرنا یێن دیتر، یان ڕەفتارێن ب نەچاری.
- هەستێن گرێدای ب ڕازیکرنا یێن دیتر، یان هەست و سوز و ترس.
یا پێدڤیە بێژی "نەخێر"
د هندەك دەماندا گوتنا پەیڤا نەخێر کێماسی نینە بەلکو تشتەکێ پێدڤیە، هەر ژبەر هندێڤیا پێدڤیە کەسایەتیا خۆ بهێز بکەی و بزانی سنور بۆ هەر تشتەکی هەنە.
ڕاهێنانێن پڕاکتیکی
ئەگەر تو هەست ب وێ چەندێ بکەی کو دێ شێی ژیراتی و ڕژدییا خۆ پتر بەرچاڤ کەی، ئەرێ دێ چاوا ئەڤێ ئەنجامی بینی و ل دیڤ چ پێنگاڤ چی؟
یا ئێکێ: ژ تشتێ بچیك دەست پێبکە.
سێ پێنگاڤ داکو بێژین " نەخێر"
- ڤەخاندنا ڕەوشتێ کەسێ بەرامبەر بکە
- ڤەخاندنا هەست و خۆزییێن خۆ بکە
- داخازا تشتەکێ بکە کو یێ دروست بیت و پێدڤی ب دانوستاندنێ نەبیت.
دناڤبەرا خەمێ و خەموکییێدا
نیشانێن خەمۆکییێ:
- خەمگینیەکا بەردەوام ل هەمی دەمان
- ژ دەستدانا حەز و خۆشییێ ب هەر تشتەکێ ئەڤێن ل بەرێدا جهێ دلخوشییێ بوون
- تێکچوونا خەوێ( ڤێجا یان ب زێدەیی یان ب کێمی)
- زەحمەتیا سەرنجدانێ و تەرکیزێ
- هەستکرنا بەردەوام ب گونەهێ و پەشیمانیا وژدانێ
- ژ دەستدانا حەزا خوارنێ یان زێدەبوونا حەزێ
- هەستکرن ب ژ دەستدانا هیڤی و ئومێدا
- نیشانێن لەشی
- هزرێن خۆکوژییێ و حەزا ب دیماهیك ئینانا ژیانا خۆ
ئالودەبوون ب زوریا ئەرکان د ئێك دەمدا
زانایێ دەمارزانییێ(دانیێل لیڤیتین) بەحس ل کارتێکرنا فرەئەرکان کری د ئێك دەمدا:
- زێدەبوونا هورمونێ کورتیزول( هورمونێ بەرپرس ژ دوودلیێ)
- زێدەبوونا پلەیا سوتنا گلوکوزی کو ئەڤەژی دبیتە ئەگەرێ نەمانا وزێ.
پاشخستن
ئەگەرێن پاشخستنێ ب سەر کۆمەکا تۆخمادا دهێتە دابەشکرن:
- ئەو کارێن ب تە هاتیەدان
- سالوخەتێن کەسایەتی
- تەمامەتی
- بهایێن خەیالی، و چاڤەرێکرنا هاتنا کاودانەکێ نموونەیی
هەڤسەنگییا دەروونی
چەوا دێ پاراستنێ لسەر هەڤسەنگیا خۆ کەین ب رەنگەکێ باش؟
١-باوەرییەکا مەزن بخۆ
٢-کێمییا توورەییێ و نە رەحەتییێ
٣-هەستکرنا ب وێ چەندێ کو مروڤ خودانێ رێڤەبرنا کار و ئەرکێن خۆیە
٤-هەستکرن و ژێهاتن و کاراییا خۆیەتی
گەلەك کەس د تاریاتیا ئاریشەیێن خۆ یێن دەروونیدا دژین و هێشتا نزانن چەوا ژێ قورتالببن، کەسێن ڤی سەردەمی دزانن چەوا رێکان پەیدا بکەن بۆ گەهشتنا هەر تشتەکێ وان بڤێت لێ هێشتا نەشێن بگەهنە راستیا دەروونێ خۆ، ددەمەکیدا گرنگترین پێنگاڤ چارەسەریا دەروونی یە و پاشی چارەسەریێن دی ل دویڤ دهێن. بەردەوام خواندن ل دوور بابەتێن دەروونی و پسیارکرنا کەسێن بسپور و شارەزا و بەردەوام هزرکرن د چارەسەریێ دا و لدویڤ گەریان و لدویڤ چوون و هەروەسا هزرێن ئەرێنی دبنە پێنگاڤ بۆ قورتالبوون ژ تاریاتیا ئاریشەیێن دەروونی.
نڤیسەر: هێما کامیران
ژێدەر: ڕوینشتنێن دەروونی