پەروەردە ئەو بنیاتە یێ كو پاشەرۆژا تاكی و كۆمەلگەهێ لسەر هاتی ئاڤاكرن، بەلێ لدیڤ بیروباوەر و ژینگەهـــ ژ ژینگەهەكا دی جیاوازە. ل ناڤبەرا پەروەردەكرنا كەڤن كو پشت ب داب و نەریتان گرێددەت، دگەل پەروەردەكرنا نووی كو پشتبەستنێ لسەر زانست و زانینێ دكەت: كی ژڤان هەردوو شێوازان گەرەنتییا پەروەردەكرنا نەوەیەكێ سەركەفتی ددەت كو شیانێن ڕویبڕویبونا ئاستەنگێن سەردەم هەبیت؟
ل كۆمەلگەهێن كو پشتبەستنێ لسەر داب و نەریتان دكەن پەروەردەكرن لسەر بنیاتێ پێگیربوون ب بهایێن كۆمەلایەتی دهێتە ئاڤاكرن. زارۆك فێردبیت ڕێزێ ل مەزنان بگریت و داب و نەریتان جێبەجێبكەت و تێكەلییێ دگەل خێزان و كۆمەلگەهێ بكەت بێی كو گەلەك پرسیاران بكەت. ئەڤ پەروەردەكرن هەستكرنێ ب بەرپرسیارەتییێ و سەربەخۆیا پەروەردەكرنێ دكەت، بەلێ هندەك جاران بیرورایێن رەخنەگر سنوردار دكەت. بۆ نموونە دبێژن دڤێت زارۆك فەرمانێن دایك و بابان و مەزنان جێبەجێ بكەت بێی كو گرنگی ب بۆچوونا وی بهێت دان. ئەڤە دێ وەسا ل زارۆكی كەت كو شیانێن بریاردانێ نەبن ل پاشەرۆژێ.
بەلێ پەروەردكارێن پەروەردەیا كەڤن شیاینە سەركەڤن دپاراستنا ناسنامەیا كەلتوری و ئیمناهیا خێزانێ دا. ئەو زارۆكێن دژینگەهەكێ دا مەزن دبن كو ڕێزێ ل داب و نەریتان دگرن گەلەك جاران پێگیرن ب بهایێن كۆمەلایەتی ، بەلێ بزەحمەت دشێن خۆ دگەل ژینگەهەكا جیاواز بگونجینن.
ژ لایەكێ دی ڤە پەروەردەكرنا نوی لسەر بنیاتێ زانست و زانینێ و دەرونناسیێ هاتیە ئاڤاكرن، كو زارۆكی هانددەت بۆ هزركرن و بیرورایێن رەخنەگر و سەربەخۆی دبریاردانێندا لسەر بنیاتێ تێگەهشتنێ دكەتوارێ دەوروبەر دا. ئەڤ شێوازێ پەروەردەكرنێ شیانێن داهێنانێ لدەف زارۆكی زێدەدكەت و ئامادە دكەت كو بشێوەیەكێ سەربەخۆ ڕوبەروی ئاستەنگێن ژیانێ ببیت. ئەو زارۆكێن ل ژینگەهەكێ دا مەزن دبن كو هانددەن بۆ دەربرینا بیرورا و بۆچونێن خۆ بشێوەیەكێ سەربەخۆ ، دشێن بسەر گەلەك ئاستەنگاندا سەركەڤن، بەلێ هندەك جارا نەشێن خۆ دگەل داب و نەریتێن جڤاكی بگونجینن كو دبیت بۆ زارۆكی دنوی بن و ئەڤە دبیتە ئەگەرێ تێكچونا دەرونێ زارۆكی تا رادەیەكی.
پشتی زانینا ڤان هەردوو شێوازان دشێین بێژین كو ئاڤاكرنا نەوەیەكێ سەركەفتی پشتبەستنێ لسەر هەلبژاردنا شێوازەكێ پەروەردێ و رەدكرنا شێوازەكێ دی نینە، بەلكو درستكرنا هەڤسەنگیێ یە دناڤبەرا رەوشت و تیتال و زانست و زانینێ دا. دڤێت زارۆكان فێربكەن رێزێ ل وان بهایێن كۆمەلایەتی بگرن كو دبنە ئەگەرێ سەقامگیریا خێزانێ و پێشڤەچونا جڤاكی. و دهەمان دەم دا مافێ هندێ بدەنێ كو ئازاد بیت دبیروباوەرێن خۆ دا.
لدەمێ كو ئەم هەڤسەنگیێ درست دكەین وەك دایك و باب كا چاوا مە دڤێت ، دگەل ئەو یا كو زارۆك پێتڤیە بۆ هندێ ببیتە تاكەكێ سەربەخۆ و شیانێن ڕوبەروبونا ئاستەنگێن ژیانێ هەبیت بێی كو ناسناما خۆ یا كەلتوری یان یا كەسی ژ دەست بددەت و لهەمان دەم دا بشێت خۆ دگەل هەر نویاتییەكێ بگونجینیت و لدیڤ پێشكەفتنا سەردەمی گەشێ ب شیانێن خۆ بدەت.
تا نها ل هندەك كۆمەلگەهاندا دەرفەتا خواندنێ بۆ ژنان یا سنوردارە، دهەمان دەم دا ڤەكۆلینان ئاشكەرا كریە كو پەروەردەكرنا ژنان پشكدارە د باشكرنا ئابووری و خێزان و كۆمەلگەهێ بگشتی. هندەك خۆیێن كەڤن لسەردەمێ دیجیتالی دە كاریگەریا خۆ نەمایە، وەكی رەدكرنا كاركرن ژ دیر، كو دهەمان دەم دا كۆمەلگەهێن پێشكەفتی خۆ دگەل تەكنەلۆژیایێ گونجاندینە ژ بۆ بلندكرنا بەرهەمهێنانێ. هندەك وەسا هزردكەن كو خواندنا زانكۆیێ تاكە رێكە بۆ سەركەفتنێ، بەلێ وەلاتێن پێشكەفتی پشت ب خواندنا پێشەی و تەكنیكی دبەستن ژ بۆ دابینكرنا پێتڤیاتیێن بازارێ كاری. ئەو كۆمەلگەهێن پالپشتیا هزرا رەخنەگر دكەن و هزرێن نوی دئیننە هەبوونێ، ل داهێنانێ دا دسەركەفتینە. دهەمان دەم دا ئەو كۆمەلگەهێن ئازادیا هزركرنێ سنوردار دكەن، پاشكەفتیینە.
نڤیسین: نورهان علی