هزرا خو بکە تو یێ ژ روژەکا درێژا کاری دهێیە مال، تە پێنگاڤەک هاڤێتە دمال دا و کارێ تە یێ دووێ دەستپێدکەت! ئەو کارێ تو حەق دەستێ خو نا وەرگری، ئەو کارێ تە قەت داخواز نەکری، ئەو کارێ کو جڤاک پێشبینییا هندێ ژتە دکەت تو بکەی و بێ گلەیی و گازندە. ڤێجان بخێرهاتی بۆ جیهانا شێفتێ دووێ!
تیورییا شێفتێ دووێ هاتییە دارێژتن ژلایێ جڤاکناس ئارلی هوچشێلد ڤە و ئەو کەدا ڤەشارتی یا گەلەک تاکە کەسان نیشان ددەت، بتایبەتی ژنان، یا کو پشتی دووماهی هاتنا روژەکا دوور و درێژا کارێ فەرمی یێ ژدەرڤەی مال. خوارن درووستکرن، پاقژکرن، چاڤدێرێکرنا زاروکان، ئەو ئەرکێن هەرگیز ناهێنە وەسفکرن بەلێ د پێدڤینە بۆ هەر مالەکێ بهێنە کرن. هوسا دیارە مروڤی ماندوو دکەن مانە؟ بێگومان!!
بوچی شێفتێ دووێ هەیە؟
دا پێنگاڤەکێ خو پاشڤە ببەین. دەهان سالان پێشتر، جیهانێ ئاهەنگ دگێران دەمێ ژمارەیەکا زورا ژنان دەست ب چوونا جیهانا کارێ فەرمی کری. ئەڤە پێشکەفتن بوو مانە؟ بەلێ ئەڤە بۆ جهێ ئاریشێ، دەمێ ژنان بەژداری دکارێ دەمژمێر 9 سپێدێ بۆ 5 ئێڤاری دا کری، ئەو بەرپرسیارەتیێن وێ ێین برێڤەبرنا مالێ کێم نە ب بوون. بەلکو ئەڤ کارە ب بورینا دەمی زێدەتر لێهاتن، و بوونە بارەکێ دووجارکی.
ئەڤە تەنها پاشمایەکی بەرێ نینە. تەنانەت د جیهانا نوکە ژیک دا. ڤەکولین نیشان ددەن کو ژن هێشتا پارتا شیڕی یا کارێ مالێ دکەن، هەر چەندە ئەو کارێ خویێ فۆل-تایم ژی دکەن. دراستیدا، ئەڤ نە یەکسانییە دشێت هندا توند بیت کو تو ژراستا هەست پێ بکەی ئەڤە کارێ تەیێ دووێ یە.
نیشانێن وورد یێن شێفتێ دووێ:
دبیت د ژیانا خو دا یان ل دەورووبەرێن خو تە تێبینی کربیت:
1. ئەو دەیکا ڵانچبۆکسا (بۆکسێن خوارنا نیڤروو) دەمژمێر 6ێ سپێدێ بۆ زاروکێن خو بەرهەڤ دکەت، پاشان دچێتە سەر کاری، و ئێڤاری ژیک هاریکارییا زاروکێن خو دکەن بۆ کارێ قوتابخانێ و شەڤێ ژیک مالێ پاک دکەت.
2. ئەو هەڤژینا میتینگا کاری زووی بدویماهیک دئینیت بتنێ دا بگەهیت ئەردێ لێنانگەهێ بشووتن.
ئەڤە نە بویەرێن ڤەقەتییای وگوشيگیرن بەلکو ئەو قالبێن توڤێ پێشبینیێن جڤاکی نە لسەر ژنان! و ئەو پستە پستا بەردەوام د گوهێ وان دا و دبێژیت کو "ئەڤە کارێ تە یە و ڤیابیتن تو بکەی دا مال ب رێبڤەبچیت".
ئاراندنا دەروونی و ئەرێ د راستیدا ئەڤە یا دادپەروەرە؟
لڤێرە بینە پێش چآڤێن خو ئەگەر کارێ مالێ و چاڤدێریکرن ب پارە بیت. بهایێ وێ دێ چەند بیت؟ ملیون؟ دەفتەر؟ و دا ژراستا ڤی کاری بجدی ڤە وەرگرین ئەگەر هوسا ب موچە با؟ یان ژیک ڤێ بینە پێش چاڤێن خو: بوچی ئەم ڤێ جیهانێ قەبیل دکەین دەمێ پیشەیێ ئێک هەڤژین سەرەکی دبینین و پیشەیێ هەڤژینا وی و بەژدارییا وێ بتنێ د فورمەکێ پشتەڤانییا وێ یا کارێ فەرمی و دهەمان دەم دا یا دەروونی و سەخبیریکرنا مالێ ب کێمتر دبینین؟ ئەرێ ما وەکهەڤی ب ڤی شێوەی یە؟
شێفتێ دووێ تەنها کێشەیەکا کەسی نینە بەلکو یا جڤاکی یە. ئەو کاریگەرییا نەهەڤسەنگا لسەر ساخلەمییا دەروونی و پەیوەندییان و تا کو لسەر پێشکەفتنا پیشەیی ژیک هەی. ئەو ژنێن چرایێن هیڤیێن وان د ڤەمرن و ئەگەرا سەرکەفتنێن وان د پێسترکا وان یا پیشەیی دا کێم دبیت و دهەمان دەمدا ئەو بارێ پەرپرسیارەتیێن وان یێن زور د مالێ دا ژ شیان و دەلیڤەیین ژیانێ بێ بار دکەن.
دووماهیک:
شێفتێ دووێ ما نەچار دکەت پرسیارێن سەخت بکەین سەبارەت داپەروەری و یەکسانی و بهایێ کارێ نە بەرچاڤ بۆ کەسێن دیتر. ژبەر ڤێ چەندێ دەمێ جارەکێ تو ژنەکێ ببینی و پێکولا بکەت هەڤسەنگیێ بێختە دناڤبەرا کارێ ژدەرڤە و مالێ دا. تو پرسیارێ ژ خو بکە ئەرێ ئەڤ هاڤسەنگییە یا دادپەروەرانەیە؟ ئەم وەکو جڤاک دانپێدانێ ب پارڤەکرنا ڤێ کارێ نە بەرچاڤ دکەین؟
تا ئەم ڤێ دانپێدانێ نە کەین، شیفتێ دووێ دێ بەردەوام بیت ل سەر دزین و برنا دەم و وزە و خەونێن ژیانێ یێن بێ هژمار. و رەنگە ئەڤە دەم هات ئەم ئەڤێ کارێ نە بەرچاڤ ب دووماهیک بینین و دەست ب دابەشکرنا بەرپرسیارەتیێن خو بکەین چونکی هەمی کەس ژ هەژی وی دەلیڤەیێ نە کو بوراندنا دەمی خو ب ژێهاتانە ببەن!
نڤیسەر: چراک موختار
ژێدەر:
- "The Second Shift: Working Families and the Revolution at Home" by Arlie Hochschild and Anne Machung
- "The Time Bind: When Work Becomes Home and Home Becomes Work" by Arlie Hochschild