گەلەک مفا بو خاندنا پەرتووکا یێت هەین، و ئێک ژ وان مفایێن ب دەست تە دهێت ئەڤەیە: پەرتووکەکا باش دشێت رێکەکا نوی بدەتە تە بو تێ گەهشتنێ ب سەربورێن تە یێن بوری. هەر دەمێ تو هزرێن نوی بزانی، پێزانین د مەژیێ تە دا دهێنە نوی کرن. دووماهێکێ ژی ئەو هزرێن نوی دبنە رێکەکا جیاواز بو دیتنا سەربورێن تە، ئانکو دشێن بێژن کو خاندن دەمێ بوری دگهوریت.
بەلێ پا بێ گومان ئەڤە تنێ ئەگەر تە شیا تو وان پێزانینا بهێلیە ل بیرا خو و هەمبێز بکەی و بکەیە ستایلەکێ هزرکرنا خو. پێزانین گەلەک ب هێزن ئەگەر بمیننە ل بیرا خواندەڤای. ب هندەک پەیڤێن دی، یا گرنگ ئەو نینە تنێ تو پتر پەرتووکا بخینی، بەلکو کا تو چەند ژ هەر پەرتووکەکێ دئینیە دەر. دێ ل ڤێ گوتارێ ژی بەحسی 7 رێکا کەین تو پێ دشیێ پتر پێزانینا ژ خاندنا پەرتووکا وەرگری و پێلیە ل بیرا خو.
ئێک: ژمارەکا پتر یا پەرتووکا بهێلە
گەلەک زەحمەت نینە تو دیار کەی کا پەرتووکەک هەژی خاندنێ یە یان نە، هزرێن جوان و نڤیسینێن ب کوالیتیەکا بلند دیارن.
پێتڤییە پتر گرنگیێ بدەیە هەلبژارتنا پەرتووکا بو خو، تو دشیێ هەر جار ب شێوازەکێ بلەز بەرێ خو بدەیە خشتەیا ناڤەروکا پەرتووکێ، سەحکەیە ناڤونیشانێن هەر بەشەکێ، و بەشەکێ سەرنج راکێش ژێبگرە و چەند لاپەرەکان ژێ بخینە. دبیت تو بشیێ ژی ل سەر پەرتووکێ و لاپەرێ وی بچی و سەحکەیە جهێن طوخ کری و خشتەیان تێدا. د چەند خولەکەکێن کورت دا، تو دشیێ هزرەکێ ل سەر وەرگری و بزانی کا چەند یێ باشە.
خالا گرنگ ئەڤەیە: ب لەز دەست ژ پەرتووکێن نەژهەژی بەردە و هەست ب شەرمێ یان ژی ذنبێ نەکە.
ژیان گەلەکا کورتە کو تو ب خاندنا پەرتووکێت ناڤەنجی ببەی. دەلیڤە گەلەک یێت هەین و گەلەک نڤیسین و پەرتووکێن ب مفا، جوان و کاریگەر و ب کوالیتیەکا بلند هەنە. ژیان گەلەکا کورتە تو پەرتووکێن ب هێز تێدا ژدەست خو بدەی.
ڤێ یاسایێ بجهـ بینە:
گەلەک پەرتووکان دەسپێبکە، بەهرا پتریا وانا بهێلە، یێت مەزن و ژهەژی ب کێمی دوو جاران بخینە.
دوو: وان پەرتووکا بهەلبژێرە یێت کو تو دشیێ نوکە بکاربینی د ژیانا خو دا
رێکەک ژ رێکێن بهێز کرنا شیانێت خاندنێ و تێ گەهشتنێ ئەوە کو تو وان پەتووکا بخینی یێت کو تو نوکە دشیێ پراکتیزە کەی. پراکیزەکرنێن هزرێن پەرتووکێ دا ژیانا خو دا ئێکە ژ باشترین رێکێن پاراستنا پێزانینا د هزرا تە دا. پراکتیک کرنا هزران گەلەک یا کاریگەرا د فێربوونێ دا.
هەلبژاراتنا پەرتووکەکێ تو دشیێ بکاربیبی د ژیانا خودا دبیتە ئەگەر تە پەلدەرەک بهێز هەبیت بو خاندنێ ب باشی و بیرئینانا پێزانینان. ئەڤە ژی ب تایبەتی یا درستە ل دەمێ تشتەکێ ژیانا تە پشتبەستنێ ب دەرئەنجامێت خاندنا ڤێ پەرتووکێ بیت. ئەگەر بو نموونە تە دڤێت تو شولەکێ یان کومپانیەکێ دەسپێبکەی، وی دەمی دێ تە پاڵدەرەکێ بهێز هەبیت تو ل سەر بابەتێ فروشیاریێ بخینی.
بێ گومان هەمی پەرتووک ناهێنە پراکتیک کرن، بەلێ پا ئەڤە ژی ئێک ژ رێکا یە. تو دشیێ رووناکیێ د گەلەک پەرتووکێن جیاواز دا بینی، بەلێ پا ئەوێن کاریگەری ل سەر ژیانا تە یا ژیواری هەیە گەلەک زوی تر دچیتە ناڤ بیردانکێ دا.
سێ: تێبینییان بو پەرتووکێ چێکە
هەمی گاڤا تێبینییان بو هەر پەرتووکەکێ تو دخینی بنڤیسە، دا کو بشیێ پاشی ب ساناهی تر ل پێزانینان بگەری. ئەم تێبینییە پێتڤییە جەختێ ل خالێن گرنگ وسەرەکی ومفادار د کتێبێ دا بکەن.
دبیت ب گەلەک رێکا تو دشیێ وەبکەی، بو نموونە ئەگەر تو ل سەر ئامیرەکێ ئەلکترونی دخینی تو دشیێ رەنگەکێ بدانی سەر وان نڤیسینێن گرنگ. یان ژی ئەگەر تو پەرتووکا گوهـ لێ بوونێ ب دەنگ گوهێ خو ددەی تشتێن گرنگ ل سەر لاپەراکێ بنڤیسە. یان ژی ئەگەر پەرتووکەکا لاپەری دخینی ب پێنووسا رەنگی تو دشیێ وان تشتا دەست نیشان کەی، و گەلەک رێکێن دی.
یا باشترە ل دووماهێکێ هەمی تێبیبی ییت خو ل سەر جهەکێ بنڤیسی کو تو دشێی پاشی لێ گەریانێ ل سەر بکەی، ئانکو ل سەر ئامیرەکا ئەلکترونی کو شیانێن لێگەریانێ ب پەیڤان ددەتە تە.
چار: داروبارێن زانستێ پێڤە گرێدە
ئێک ژ رێکێن هزر کرنێ د پەرتووکا دا ئەوە کو وەک دارەک هزرا خو تێدا بکەی، کو هزرێن سەرەکی دبنە دار بخو، و هزرێن هویر تر چەقن هیدی هیدی بچیک دبن و ژ دارێ دهێنە دەر. تو دشیێ فێر بی پتر و شیانێن خو یێن تێ گەهشتنێ زيدە کەی ب رێکا گرێدابا وان چەقا ب دارا سەرەکی، یان ژی خو گريدانا دارەکێ ژ پەرتووکەکێ ب دارەکا دی یا جیاواز ژ پەرتووکەکێ دی.
گێدانێن هوسا دێ هاری تە کەن پتر بیرا تە ب تشتێ تو دخینی بهێت ب رێکا گەهاندنا هزرێن نوی تو وەردگری ب هزرێن کەڤن یێن تو تێ دگەهی و تە هەین. ئەگەر تە تشتەک خاندنا کو بیرا تە ب خاندنەکا کەڤن ئینا یان پەیوەندیەک ب هزرێن بەرێ هەبوو، ڤێ دەرفەتێ ژ خو نەکە و ل سەر ڤان تشتا بنڤیسە و پەیوەندییا ناڤبەرا هزرا چێکە.
پێنج: کورتییەکێ ل سەر پەرتووکێ بنڤیسە
هەر دەمێ تو ژ خاندنا پەرتووکەکێ خلاس دبی، بەرهنگارییا خو بکە کو تو هزرێن پەرتووکێ هەمی د سێ رستەیان دا کورت کەی. ئەڤ هزرە وەک یارییەکا تو دگەل خو دکەی، لێ دێ وەل تە کەت باش هزرا خو بکەی چ تشتێ ژ هەمییا گرنگ تر ناڤ پەرتووکێ هەبوو.
دەمێ پەرتووکەکێ کورت دکەی، ڤان پسیاران ژ خو بکە:
- هزرێن سەرەکی چ بووینە؟
- ئەگەر ئێک ژ هزرێن پەرتووکێ نوکە بکەمە کەتوار د ژایانا خو دا، دێ چ بیت؟
- دێ چاوا شێم پەرتووکێ بو هەڤالێ خو روون کەم؟
شەش: لایەنێن جیاواز یێن بابەتی بخینە ژ ژێدەرێن جیاواز
گوتنەک دبێژیت: “ژ وی مروڤی ب ترسە یێ کو تنێ پەرتووکەک ل سەر بابەتی خاند بیت”
ئەگەر تو تنێ ئێک پەرتووک ل سەر بابەتەکێ بخینی، و وی بکەیە بنەما بو هەمی باوەری و هزرێن خو، دێ ئەو باوەری و هزرە چاوا بن؟ چەند یا دروستە و چەند یا تمامە ئەڤ دیتنە؟
خاندنا پەرتووکەکێ زەحمەتی پێ دڤێت، بەلێ پا هندەک کەس ئێک پەرتووکێ یان ئێژ گوتارێ بکاردئینن وەک ستین و بنەما بو هەمی هزر وبیر و بوچوون و باوەریێت خو. ئەڤە ژی هێشتا خراب تر لێ دهێت ل دەمێ تاکە کەس سەدربورێن خو یێن تاکەکەسی بکەتە بنەما بو وان باوەریان. دهێتە گورتن کو سەربورێن تە دبنە 0.0000001% ژ سەربورێن جیهانێ یان کێمتر ژی، بەلێ پا دبنە ئەگەرێ بەلکی 80% ژی ژ باوەریێن تە ل سەر جیهانێ. ئەم هەمی لایەنگەرییا مێژوویا خو یا تاکە کەسی دکەین. ژبەر هندێ پێتڤییە ژ رەخێن جیاواز بابەتی ببینی باشترە.
حەفت: پەرتووکێ دوو جاران بخینە
من دڤێت بزڤرم وێ هزرا من دەسپێکێ گوتی، پەرتووکێن مەزن و باش دوو خاران بخینە. گوتنەک دبێژت: “هەر تشتەک ژ هەژی خاندنێ بیت، ب تنێ ژ هەژی خاندنێ دوو جاران نینە، بەلکو ژ هەژیە هەر و هەر بخینی گەلەک جارا ژی”
دەمێ تو هەمان پەرتووک بخینی، خاندنا تە ب ئێک جاری وەک جارا ئێکێ نابیت. خواندەڤانەک دبێژت ئەز هەمی گاڤا دزڤرم مال بو هەمان نڤیسەران، لێ هەر جارا ئەز دزڤرم، ئەز دەست خالی نادەرکەڤم و هەمی گاڤا من تشتەک یێ نوی هەیە ل سەر بێژم.
ل دووماهیکێ، پاراستن و هێلانا پتر پێزانیناژ خاندنا پەرتووکا ب تنێ ب خاندنێ ڤە گرێدای نینە، بەلکی ب رێک و تیکنیکێن دهێنە بکارئینان ل دەمێ خاندنێ ڤە گريدایە. ب رێکا ب کارئینانا ڤان 7 خالان، تو دشیێ ب شێوەیەکێ مەزن شیانێن خو ل سەر هزرکرنێ و تێ گەهشتنێ و پاراستنا پێزانینان زێدە کەی. ئەڤ رێکە دێ شێن خاندنێ ژ کریارەکا نە چالاک بو چالاکیەکا خوش و کاریگەر گهورن، و دێ بنە ئەگەر دگەل بورینا دەمی بیردانکا تە باشتر لێ بهێت.
نڤیسەر: احمد مصطفى
ژێدەر: (1)