سەرکەفتنا قوتابی ل زانکویێ پشتبەستنێ ب ژیری و زیرەکییا قوتابی تنێ ناکەت، بەلکو ئەو تشتێن بچیک یێن قوتابی روژانە دکەت وەک عەدەت ژی گرنگییەکا مەزن هەیە. ژبەر هەبوونا گەلەک بابەتا، ئەرک وراهێنان و ئەزموونا، پێتڤییە قوتابی رێکێت درست و سەرکەفتی و کاریگەر بو خاندنێ بزانیت. دێ ل ڤێ گوتارێ بەحسی کاریگەرترین رێکێت خاندنێ بو قوتابیێت زانکویێ کەین، دا کو قوتابی بشێن سەرکەفتنەکا نموونەیی ل زانکویێ بجهـ بینن.
فێربوونا چالاک:
فێربوونا چالاک خاندنەکا ب کارلێک دگەل ماددەیا خاندنێ ب خوڤە دگریت، نەکو تنێ خاندن یان ژی گوهـ دان بێ چالاک کرنا هزرێن قوتابی. ئەڤ رێکە دبیت ب کورت کرنا ماددەی ژلایێ قوتابی ب پەیڤێن خو بهێتە کرن، یان ژی ب رێکا روون کرنا بابەتی بو هەڤالەکێ، یان ژی کردار کرنا بابەتی ل سەر هندەک سیناریۆ یێت ژیانێ دا. ب رێکا کارلێک کرنێ دگەل بابەتی، و چالاک کرنا هزرکرنێ ل سەر بابەتی، تو دشیێ تێگەهشتنا خو بو بابەتی زێدە کەی و پێزانینا ب ساناهی تر بهێلی ل هزرا خو.
تیکنیکێت فێربوونا چالاک:
- تیکنیکا فینمان: بابەتی ب پەیڤێن ساناهی بو ئێکێ دی روون بکە کو چ ل سەر بابەتی نزانیت. ئەڤ رێکە دێ بو تە وان تشتا دیار کەت یێت تە کێماسی یان ڤالاهی تێدا هەبن.
- لێپرسینا سوکراتی: پسێارێن پشکنینێ ل سەر بابەتی بکە دا کو هزر و تێ گەهشتنا خو بو بابەتی زێدە کەی.
دووبارە کرنا ماوەیی:
د دووبارە کرنا بۆشایی یان ژی ماوەیی دا قوتابی پتر دشێت بابەتی تێ بگەهیت و ژبەر کەت ب رێکا دووبارە کرنێ پشتی ماوەیێت وەختی یێن زێدە تر هەر جار. ل شینا ب رێکەکا بێ سەروبەر تنێ ل شەڤا ئەزموونێ تو بابەتی بخینی، بابەتی و تێبینیێت خو بخینە هەر ماوەیەکێ و دەمی زێدە کە ناڤبەرا ڤان ماوەیان دا هەر جارەکا دووبارە کرنێ.
تیکنیکێت دووبارە کرنا ماوەیی:
- فلاشکارد: هندەک ئەپلیکەیشنا بکار بینە وەک ئانکی (Anki) بو چێکرنا کارتێت دووبارە کرنێ و پێدا چوونێ کو تو دشیێ دووبارە کەی هەر ماوەیەکی ل دویف خەواریزمێت ڤی ئەپلیکەیشنی.
- خشتەیا خاندنێ: پلانەکێ بدانا بۆ پێداچوونا هەر بابەتەکی و دابەش کە ل سەر دەمێ حەفتییان یان هەیڤان.
تیکنیکا پۆمۆدۆرۆ:
ئەڤ تیکنیکە هاریکارە بو رێکخستنا دەمی و پاراستنا جەختا هزری ل سەر بابەتی. ب رێکا خاندنێ ل سەر ماوەیێن کرن و ب جەخت کری دهێتە کرن، ئەڤ ماوە دبیت 25 دەقە بن، پاشی بو ماوەکێ کورت بیهنا خو ڤەدەی. پشتی هەر چەند جارەکا ماوەکێ درێژ تر بیهنا خو ڤەدە. ئەڤ تیکنیکە تەرکیزێ د پارێزیت و واستیانێ کێم دکەت.
تیکنیکێن پۆمۆدۆرۆ:
- رێکخستنا دەمی: دەمژمێرا تەلەفونا خو بکاربینە بو دەستنیشان کرنا ماوەیێن کورت و دیفچوونا وان.
- گرنگی دان ب فەراتیێ: ئەرکێن خو بو بەشێن بچیک تر دابەش بکە و ل دویف فەراتیێ تشتێن گرنگ تر دەسپێکێ بکە.
نەخشەیا هزری:
چێکرنا نەخشەیێت هزری رێکەکە بو رێکخستنا پێزانینا و دیار کرنا پەیوەندییا دناڤ بەرا بەش و تێ گەهێن وێ یێن جیاواز. ب رێکا چێکرنا نەخشەییان بو هزرێن ئاڵوز، تو دشیێ وان هزرا ساناهی تر لێ بکەی و وێنەیا مەزن یا هزرا بزانی.
تیکنیکێن نەخشەیا هزری:
- نەخشەیێت تێ گەهان: هزرا سەرەکی ل ناڤەراستا نەخشەیێ چێکە و هزرێن ژێ دابەش دبن ل دەوروبەرێ وێ.
- بکارئینانا ماڵپەر و ویبسایتا بو چێکرنا نەخشەیان: هندەک ویبسایت هەنە وەک draw io و هەروەسا هندەک پرۆگرام هەنە وەک مایکروسوفت وورد تو دشیێ بکاربینی بو چێکرنا نەخشەیێت خو.
ئەزموونا ب خو بکە:
ئەزموون ب خو کرن ئێکە ژ رێکێت بهێز و سەرکەفتی بو پاراستنا پێزانینا دناڤ مەژیی دا. دەمێ تو ئەزموونێ ب خو بکەی دێ ب ساناهی تر پێزانین هێنە بیرا تە و دێ ب وان تشتا زانی یێن کو تە کێماسی تێدا هەی. هەروەسا ب دەست ڤە ئینانا پێزانینا ل دەمێ ئەزموونێ ب ساناهی تر دکەت.
تیکنیکێت ئەزموون ب خو کرن:
- ئەزموونێت راهێنان کرنێ: ئەزموونێت راهێنانێ بکە کو ب ماوەکی دیارکری خلاس بن هەر وەک ئەزموونا راستەقینە.
- کویز: ژێدەر و سەرچاوەیێت ئیلکترونی و پەرتووکا بکار بینە یێت کو پسیارێن کورت و کویز ل سەر بابەتی تێدا هەبن.
تێبینی وەرگرتنا کاریگەر:
وەرگرتنا تێبینیێت رێکخستی و پوخت رێکەکا گرنگە بو خاندنێ. رێکێت وەرگرتنا تێبینییا یێت کاریگەر هاریکارن بو کورت کرن و وەرگرتنا تشتێت گرنگ دناڤ وانەی دا و دشێت ببیتە ژێدەرەکێ گرنگێ خاندنێ ژی.
تیکنیکێت تێبینی وەرگرتنا کاریگەر:
- رێکا کۆرنێڵ: تیبینیێت خو دابەش کە بو سێ بەشان: تیبینیێت سەرەکی، هزرێن گرنگ، و کورتی.
- رێکا کورت کرنێ: تێبینیێت خو ب شێوازەکی هەرەمی رێک بێخە کو هزرێن سەرەکی تێدا هەبن و ئەو هزرێن ژێ دابەش دبن.
عەدەتێت خاندنێ یێت ساخلەم:
ژبلی تیکنیکێت خاندنێ، پێتڤییە قوتابی ژیانا خو ب عەدەتێت ساخلەم ب رێڤە ببەت دا کو بشێت ب بەردەوامی یێ بەرهەمدار بیت د خاندنا خو دا. ئەڤە ژی گرنگی دانێ ب ساخلەمیا جەستەیی و دەروونی ب خوڤە دگریت.
تیکنیکێت عەدەتێت ساخلەم:
- نڤستنەکا ساخلەم: نڤستنەکا پێتڤی بکە دا کو هزر خو دناڤ مەژیێ تە دا رێک بێخن.
- خارنا هەڤسەنگ کری: ب بەردەوامی خارنەکا ساخلەم و هەڤسەنگ بو لەشێ تە بخو دا کو مەژی بشێت ب دروستی ب شولێ خو رابیت.
- راهێنانێن وەرزشی: راهێنانێن ئاسایی دشێن تەرکیزا تە زێدە تر لێ بکەن و سترێسێ کێم کەن.
خاندن دگەل گروپا:
خاندن دگەل گروپێت هەڤالا دشێت هزرێن نوی بو تە ژ هەڤالا چێکەت، ڤالاهییان د ناڤ تێ گەهشتنا تە پڕ بکەت و تە هانبدەت کو بمینی ل سەر خاندنەکا رێک خستی و ل دویف خشتەیا خو بی.
تیکنیکێت خاندن دگەل گروپا:
- گروپێت گەنگەشەکرنێ: ب شێوەکێ ئاسایی دگەل هەڤالا کوم بە بو گەنگەشە کرنێ و پێداچوونا بابەتان.
- رابوون ب روڵێ ماموستایی: هەر جارا هین کوم ببن، ئێک ژ هەوە دێ ب روڵێ ماموستایی رابیت و بابەتی روون کەت.
ل دوماهیکێ، رێک و تیکنیکێت خاندنێ یێن کاریگەر گەلەک گرنگن بو ئینانا سەرکەفتنا ئەکادیمی ل زانکویێ. ب رێکا بکارئینانا ڤان تیکنیکا دناڤا خشتەی خو یێ روژانە دا، تو دشیێ تێ گەهشتنا خو، وەرگرتن و پاراستنا پێزانینا، و شیانێت خو ل هەمی بابەتا باشتر لێ بکەی. تشتێ گرنگ بەردەوام بوونە و دیتنا رێکێت کو بو تە باشتر کار دکەن. دگەل تەرخانکرنا خو و دەمێ خو و بکارئینانا رێکێت دروست، تو دشیێ گەلەک باشتر خاندنا خو برێڤە ببەی و شیانێت خو یێت ئەکادیمی و دەرئەنجامێت خو باشتر لێ بکەی.
نڤیسەر: احمد مصطفى
ژێدەر:
- “5 Effective Studying Techniques That Are Backed by Research" - Edutopia
- "25 Scientifically Proven Tips for Effective Studying" - My Degree Guide
- “Studying 101: Study Smarter Not Harder" - University of North Carolina Learning Center